Ազրպէյճանին Պատժելու Որոշումը

ՀԱՅԿԱԶՆ ՂԱՀՐԻՅԵԱՆ

Հայաստանի նախագահի մամուլի գրասենեակի տարածած հաղորդագրութեան մէջ նշւում է, որ Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի նախագահները, դիտելով զօրավարժութիւնները, այնուհետեւ գնացել են հրամանատարական կէտ, որտեղ «ունկնդրել են Պաշտպանութեան բանակին հրամանատարի որոշումը»: Թէ ի՛նչ որոշում է` հաղորդագրութիւն չկայ եւ չի կարող լինել, բնականաբար:

Զօրավարժութիւններից յետոյ Սերժ Սարգսեանը, Սէյրան Օհանեանը եւ Մովսէս Յակոբեանը յայտարարել են, որ հայկական կողմը պատասխանելու է, եւ այն լինելու է անհամաչափ պատասխան:

Հայկական ուղղաթիռի խոցումը լայն արձագանգ է գտել միջազգային շահագրգիռ կողմերի ու Զանգուածային լրատուամիջոցների մօտ: Ի տարբերութիւն օգոստոսեան իրադարձութիւնների, երբ յայտարարութիւնները քիչ թէ շատ յստակ էին, եւ մատնացոյց էր արւում մեղաւոր կողմը, այս անգամ դրանք բաւական լղոզուած են: Մինսքի խմբի յայտարարութեան մէջ, օրինակ, նոյնիսկ չի նշւում, թէ այդ ուղղաթիռն ումն է:

Օգոստոսին հայկական կողմի պատասխան գործողութիւնները համարժէք էին Ազրպէյճանին պատժելու միջազգային հանրութեան դիրքորոշմանը: Ի՞նչ կատարուեց այն ժամանակ. Ռուսաստանը ցանկանում էր «ապաշրջափակել» Հայաստանը, իսկ Ազրպէյճանը պատրաստ էր իր տարածքով հաղորդակցութիւն տրամադրել Ռուսաստանի ու Հայաստանի համար: Բնականաբար այդ խնդիրը պէտք էր լուծուէր Ղարաբաղի տարածքների հաշուին ու Ղարաբաղ ռուսական զօրք մտցնելու միջոցով:

Օգոստոսին հայկական բանակի յստակ գործողութիւնները խափանեցին այս ծրագիրը, որի մէջ մեծ դեր խաղաց նաեւ հայ ժողովրդի լայն համախմբումը: Քանի որ ռուս-ազրպէյճանական ծրագրերը հակասում էին Արեւմուտքի, Իրանի ու Չինաստանի շահերին, միջազգային հանրութիւնն իր աջակցութիւնը յայտնեց հայկական կողմին: Փաստացի, կայացուեց Ազրպէյճանին պատժելու որոշումը: Այսինքն հայկական բանակի գործողութիւնները լիովին տեղաւորւում էին համաշխարհային ներկայիս զարգացումների տրամաբանութեան ու թրենտի (ուղղութեան-Խմբ.) մէջ, եւ հայերը հնարաւորութիւն ունէին տեսնելու եւ հասկանալու, թէ ինչպէս է արւում քաղաքականութիւնը, եւ որոնք են մեր իրական շահերն ու իրական հակառակորդները:

Ներկայում, դատելով ուղղաթիռի միջադէպի միջազգային արձագանգներից, կարծես թէ նման խորապատկեր ու «որոշում» չկայ: Սակայն չկայ նաեւ միանշանակ վերաբերմունք տեղի ունեցածի նկատմամբ: Սա նշանակում է, որ խնդիրը մնում է «բաց»:

Այստեղ արժէ ուշադրութիւն դարձնել այն հանգամանքին, թէ ի՛նչ իրադարձութիւններ էին նախորդել ուղղաթիռի միջադէպին: Հայաստանում անց էր կացւում ՕԹԱՆ-ի շաբաթ, իսկ Հայաստանի պաշտպանութեան նախարարը բարձր մակարդակի հանդիպումներ էր ունենում հիւսիսատլանտեան դաշինքի ղեկավարութեան հետ, որի ժամանակ համագործակցութիւնը խորացնելու պատրաստակամութիւն է յայտնուել:

Միաժամանակ, Հայաստանի եւ Ռուսիոյ պաշտպանութեան նախարարութեանց ղեկավարները ստորագրել են զինուած ուժերի համագործակցութեան պայմանագիր, որում խօսք է գնում դրանց «համարկման» մասին: Այսինքն, եթէ ՕԹԱՆ-ն հայկական զինեալ ուժերին դիտարկում է որպէս գործընկեր, Ռուսաստանը մտադիր է «համարկել» հայկական զինուած ուժերը:

Հայկական բանակը միակ կառոյցն է, որն իրականացնում է ինքնիշխան քաղաքականութիւն` ստիպուած լինելով ինչ-որ առումով կատարել նաեւ արտաքին քաղաքական գործառոյթներ, որոնք ուղղուած են Հայաստանի գերիշխանութեան ու անվտանգութեան ապահովմանը: Հայկական բանակը ներկայում Հայաստանի լիակատար կլանման միակ խոչընդոտն է:

Օգոստոսեան իրադարձութիւնները ցոյց տուեցին, որ հայկական բանակը եւ հայ ժողովուրդը պատրաստ են եւ ընդունակ են դիմադրութեան, որի դէպքում ողջ առաջադէմ աշխարհը կանգնեց հայերի կողքին: Ուղղաթիռի միջադէպը չի կարող խախտել այս իրավիճակը: Միւս կողմից, Ազրպէյճանը ներկայում ռազմական տեսակէտից լիովին կախուած է Ռուսաստանից եւ վեր է ածուել նրա ծրագրերի բութ գործիքի, որի միջոցով փորձ է արւում հայերին համոզել «համարկել» բանակները եւ փաստացի խախտել սթաթիւս-քուոն: Իսկ սա հակասում է միջազգային քաղաքական իրավիճակին:

Այս տեսակէտից, Ազրպէյճանին պատժելու որոշումն այլընտրանք չունի, որքան էլ այն ներկայում թւում է` չի տեղաւորւում «միջազգային թրենտի» մէջ: Խնդիրը պատժելու ծաւալն ու բնոյթն է, ներկայում աշխարհում արմատաւորուող ոչ աւանդական, անկանոն մեթոտներով, որից յետոյ Ազրպէյճանը ձեռք կը քաշի որեւէ ոտնձգութիւնից: Սա լիովին տեղաւորւում է միջազգային քաղաքականութեան ու անվտանգութեան կանոնների ու տրամաբանութեան մէջ:

Արդեօք հայկական բանակի ղեկավարութեան «անհամաչափ պատժի» մասին յայտարարութիւնը նման որոշման առկայութի՞ւնն է:

ՀԱՅԿԱԶՆ ՂԱՀՐԻՅԵԱՆ
«ԼՐԱԳԻՐ»-ի գլխաւոր խմբագիր