Ցուցահանդէս` Նուիրուած Մեծանուն Շարթի Յիշատակին

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ

Մէկ տարի առաջ Փարիզ, իր արուեստանոցին մէջ մահկանացուն կնքեց սփիւռքահայ տաղանդաւոր գեղանկարիչներէն մէկը` Շարթը:  Պէյրութ, 1927 թուականին ծնած է Սարգիս Արթինեան. հետագային իր անուան առաջին տառն ու մականունին առաջին երեք տառերը  (լատինատառ գրութեամբ) միացնելով ստացած է Շարթ ծածկանունը` ստեղծելով անուն մը,  որ իր ստեղծագործական ամբողջ կեանքին ընթացքին ուղեկցած է անոր` մաս կազմելով   իր համբաւին:

Այսօր Համազգայինի «Լիւսի Թիւթիւնճեան» ցուցասրահին մէջ բացումը պիտի կատարուի լիբանանահայ գեղանկարիչի յիշատակին նուիրուած ցուցահանդէսի մը, որ փորձ է անգամ մը եւս (այս անգամ` յետմահու) արժեւորելու անոր արուեստը: Պիտի ցուցադրուին  լիբանանահայ կարգ մը  հաւաքորդներու եւ  արուեստասէրներու հաւաքածոներու մաս կազմող` Շարթի տարբեր տարիներու գեղանկարներ (հիմնականը` 1952-1998 թուականներու):

Իր առաջին  ցուցահանդէսը Շարթ ունեցած է Պէյրութի մէջ` 1952-ին, անկէ ետք մեծ ցուցահանդէս մը տուած է Փարիզի մէջ` 1955-ին:  Փարիզի մէջ ան մաս կազմած է «Անկախներու սալոն»-ի շարժումին, «Նոր ալիք» խումբին հետ ցուցահանդէսներու մասնակցած է է Գրիգոր Համբարձումեանի «Կալերի Ֆրամոն»-ին  մէջ:

1947-էն հաստատուելով Փարիզ, Շարթ կը նկատուի Փարիզի դպրոցի (Էքոլ տը Փարի) ընտրանիի  ներկայացուցիչներէն մէկը, ընտրանի, որուն մաս կազմած են  Գառզու, Ժանսէմ, Լեւոն Թիւթիւնճեան  եւ այլ արուեստագէտներ: Ճիշդ է, Շարթ յաճախած է Փարիզի Արուեստի ակադեմիան (շատ կարճ ժամանակով), Ազատ արուեստի հիմնարկներ եւ  գեղանկարչութեան աշխարհին մէջ քաջատեղեակ եղած է կերպարուեստի շատ մը ուղղութիւններու, սակայն անոր արուեստին վրայ մեծ ազդեցութիւն ունեցած են  բազմաթիւ ճանապարհորդութիւնները, իսկ իր` իբրեւ արուեստագէտ ձեւաւորման մէջ` ինքնակրթութիւնն ու ինքնազարգացումը:    Բազմազան մշակոյթներուն եւ ուսմունքներուն առնչուիլը հարստացուցած է Շարթի ներկապնակը: Հոլանտայի մէջ, օրինակ` անոր վրայ ազդեցութիւններ ձգած են Ռեմպրանտը եւ Ֆրանս Հալսը: Այս շրջանին գեղանկարիչը  տարուած է Քոնֆուցիոսի եւ Կանտի իմաստասիրութեամբ, ինչն ալ իւրովի դրսեւորուած է իր արուեստին մէջ:

1955-1956-էն սկսեալ  Շարթ ճամբորդած եւ ցուցահանդէսներ տուած է եւրոպական կարգ մը երկրներու մէջ` Ֆինլանտա, Նորվեկիա, Շուէտ,  Փորթուգալ, Յունաստան, Զուիցերիա, Սպանիա, Իտալիա, Ֆինլանտայի Ուպսալա քաղաքին մէջ արժանացած է մրցանքի մը:  Բազմիցս ան ցուցահանդէսներ տուած է  նաեւ Պէյրութի եւ Փարիզի մէջ: Ցուցահանդէսներ տուած է նաեւ ովկիանոսէն այն կողմ,  1963-ին` Նիւ-Եորքի մէջ: Գեղանկարիչը այցելած է նաեւ Հայաստան. ծանօթ է անոր «Էջմիածինի վանքը»   գեղանկարը: 1966-էն  արդէն Շարթի գործերը սկսած են գնել եւրոպական կարգ մը  թանգարաններ: Անոր գեղանկարներուն մէկ մասը կը գտնուի Վենետիկի Ս. Ղազար կղզիի  թանգարանին մէջ: Ան նկարած է բնանկարներ,  դիմանկարներ, ինչպէս նաեւ` մեծ ու փոքր քաղաքներու տեսարաններ, եկեղեցիներ, կամուրջներ, իր ծննդավայր Պէյրութը եւ այլն:

Գեղանկարչութեան խորհրդապաշտ դպրոցին կը պատկանի Շարթ. արուեստի որոշ քննադատներ նոյնիսկ զինք համեմատած են  Սեզանի հետ: Գրեթէ 10 գիրք եւ ալպոմներ հրատարակուած են Շարթի  գործերուն եւ կեանքին մասին:

Շարթի վերջին  ցուցահանդէսը տեղի ունեցած է Լոնտոնի մէջ. անիկա մեծ յաջողութիւն գտած է եւ անոր ընթացքին  ցուցադրուած բոլոր գործերը վաճառուած են:

Իսկ մեծանուն գեղանկարիչին  յուղարկաւորութիւնը տեղի ունեցած է Ֆրանսայի Առնուվիլ քաղաքի Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչի անուան հայ կաթողիկէ եկեղեցւոյ մէջ` ներկայութեամբ հայազգի եւ ոչ հայ մեծ թիւով արուեստագէտներու, որոնց կարգին նաեւ Շարլ եւ Այտա Ազնաւուրներ, որոնց հետ Շարթ ոչ միայն արուեստի բարեկամ էր, այլ նաեւ` ընտանեկան (Շարթ ամուսնացած էր Այտա Ազնաւուրի ամուսինին` Կառվարենցի քրոջ` Մարի Կառվարենցին  հետ):

Այսօր, Համազգայինի «Լիւսի Թիւթիւնճեան» ցուցասրահին մէջ բացուող ցուցահանդէսին իրենց մասնակցութիւնը պիտի բերեն նաեւ Շարթի որդիները` Փաթրիք եւ Րաֆֆի Շարթերը, նոյնպէս արուեստագէտներ (շարժապատկերի եւ գեղանկարչութեան մարզերուն մէջ), որոնք յատուկ Պէյրութ ժամանած են այս գեղեցիկ առիթով: