Հարիւր Քսաներկու Տարուայ Պատկառելի Պատմութիւն Եւ Հարցումներ, Որոնց Պատասխանը Չունեմ

ՌՈՒԲԻՆԱ ՓԻՐՈՒՄԵԱՆ

Նայում եմ յետ` աւելի քան յիսուն տարիների իմ կուսակցական կեանքին, ու մտաբերում այն ելոյթներն ու յօդուածները, որ տարիների ընթացքում նուիրել եմ Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան օրուայ տօնակատարութիւններին: Ոգեւորուել եմ ու ոգեւորել: Վերլուծել եմ անցեալն ու ներկայի մարտահրաւէրները եւ իւրաքանչիւր անհատ դաշնակցականի հաշուետուութեան եւ յաւելեալ յանձնառութեան հրաւիրել:

Եւ հիմա, գրիչս առած (ո՛չ մատներս համակարգչի ստեղնաշարի վրայ) փորձում եմ մէկ անգամ եւս քննադատի աչքերով դրուատել իմ դաւանած կուսակցութեան` իմ կեանքի ճամբայ դարձած Դաշնակցութեան անցեալը, ներկան ու ապագան: Սակայն, արտայայտութիւններս ձեւաւորելու փոխարէն,  ուղեղս չարչարում են հարցումներ, որոնց պատասխանը չունեմ: Ի՞նչ է փոխուել իմ մէջ: Ի՞նչ է փոխուել մեր պայքարի ռազմադաշտում:

Հայ ժողովուրդը, կամ աւելի ճշգրիտ ձեւակերպումով, նրա ազատատենչ զաւակները ոգի ի բռին պայքար էին մղում Օսմանեան կայսրութիւնում` հայ մարդու ամէնից տարրական իրաւունքները ապահովելու համար, երբ ծնունդ առաւ Հայ յեղափոխականների դաշնակցութիւնը, կամ Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւնը` երկու տարի անց: Թշնամին պարզ էր` քիւրտ բեկն էր իր աշիրեթներով` հայ գիւղացու արիւնը ծծող. թուրք պաշտօնեան էր` շահագործող, հալածող ու կեղեքող: Դաշնակցութիւնը գործունէութեան դաշտ մուտք գործեց իր զէնքը առած ու թուրքի եւ քիւրտի դէմ կռուող ջանֆիտաներով, այդ անհաւասար պայքարի մարտավարութիւնը ճշդող եւ ի գործ դնող ղեկավարներով, հայ ժողովրդին արժանապատուութիւն քարոզող եւ ինքնապաշտպանութեան վարժեցնող գործիչներով եւ Եւրոպայի ու Բարձր դրան բարի տրամադրութիւնը հայցող մտաւորականներով: Նպատակը յստակ էր, պայքարի դաշտը գծուած, թշնամին` յայտնի:

Եղեռնը կոտորակեց, անդամահատեց Դաշնակցութեանը: Այնուամենայնիւ, յուսահատութիւնը թօթափած, ղեկավարութիւնը այս անգամ փորձեց կամաւորական գնդերով հայրենիքը պաշտպանել, թէկուզ եւ` ցարական Ռուսաստանի պէս հակահայ հալածանքներ ծաւալած ուժի կողքին: Նպատակը յստակ էր, թշնամին` յայտնի:

Եղեռնից յետոյ, դեռ մէջքը չուղղած, Դաշնակցութիւնը տէր պիտի կանգնէր նորանկախ Հայաստանի Հանրապետութեան ու պայքարէր բոլոր միջոցներով այն պահելու համար: Նպատակը յստակ էր, բայց թշնամին` բազմադէմ: Մեծ պետութիւնների անտարբեր հայեացքի տակ, Հայաստանը վտանգուած էր իր սահմանակից ու դեռ ոչ սահմանակից հարեւանների ոտնձգութիւններով ու Հայաստանը մէկ անգամ ընդմիշտ վերացնելու դաւադիր զօրաշարժերով:

Հայաստանի խորհրդայնացումից յետոյ Դաշնակցութիւնը իր ամբողջ ուժը նուիրեց սփիւռքի պահպանման ու անկախ եւ միացեալ Հայաստանի կերտման երազը իրականացնելու պայքարին, ներքին` դաստիարակչական եւ քարոզչական ասպարէզում, արտաքին` դիւանագիտական բեմերում, եւ եթէ պէտք է,  մարտական գործողութիւններում: Ես այդ ժամանակաշրջանի պտուղն եմ: Ներշնչուած կուսակցութեանս պատկառելի պատմութեամբ ու նրա ներուժի կարողականութեամբ` իմ համեստ կարողութիւններով կատարել եմ կարելիս:

Արցախեան ազատագրական պայքարը նոր մարտահրաւէր դարձաւ եւ Դաշնակցութիւնը գտնուեց պայքարի հէնց առաջին շարքերում: Իսկ Հայաստանի երրորդ հանրապետութի՞ւնը: Պիտի ընդունեմ, որ մէկն էի մեծ ոգեւորութիւն ապրողներից: Իմ կարծիքով, իմ դաւանած կուսակցութեանը մեծ ապագայ էր սպասում վերանկախացած Հայաստանում, կարեւոր դեր եւ մեծ ներդրում` նրա պետականութեան ամրակայման եւ յարատեւման գործում: Հայաստանի անկախացումից ստեղծուած ոգեւորութիւնը այնքան մեծ էր, որ որոշ դաշնակցականների մէջ շեղման տանող հոգեփոխութիւն առաջացրեց: Դա ոչինչ: Պատմութիւնն էր կրկնւում: Չէ՞ որ Հայաստանի խորհրդայնացումից յետոյ անկախ Հայաստանի առաջին վարչապետ, դաշնակցական Քաջազնունին հաւատացել էր, թէ Դաշնակցութիւնը այլեւս անելիք չունի: Բոլոր պարագաներում, Դաշնակցութիւնը ժամանակ առ ժամանակ ինքնամաքրման է գնացել եւ դա ո՛չ թէ թուլացրել, այլ ամրապնդել է նրա շարքերը:

Այսօր, այն, ինչ որ որպէս խոչընդոտ այնուամենայնիւ աննախատեսելի էր, դա յստակ երեւացող այն իրողութիւնն է, որ խորհրդային դաստիարակութիւնը իր բոլոր քաղաքական, տնտեսական, ընկերային դրոյթներով շատ խորն է նստած ու շարունակում է փոխանցուել նոյնիսկ խորհրդային կարգերի փլուզումից յետոյ հասունութեան հասած սերնդին: Խոչընդոտները աւելի են բազմանում եւ արգիլում մեր հայրենիքի երթը դէպի ժողովրդավարութիւն եւ երկրի անսակարկ անկախութիւն, երբ ազդեցութեան դաշտ են մտնում Արեւմուտքից սխալ ընդօրինակուած ընկալումներ երկրի բոլոր ենթակառոյցներում եւ անհաշիւ, գլխապտոյտ տուող ու գայթակղեցնող նիւթական նպաստներ:

Բողոքում ենք: Բողոքում է ժողովուրդը: Սխալները, անարդարութիւններն ու գայթակղութիւնները մատնացոյց անում: Իսկ իշխանաւորները ցուցական յայտարարութիւններով աւելի բարձրաձայն են քննադատում այդ երեւոյթները: Արդիւնքը` ի հարկէ ոչինչ: Հայաստանը շարունակում է տագնապալի իրավիճակ ապրել ու դէպի անկում գահավիժել:

Յուսախաբ ենք: Բայց պէ՞տք է արդեօք յուսահատուել, ձեռները լուալ ու յետ նստել:

Յուսախաբ ենք: Բայց` ո՛չ յուսահատ: Իսկ մեր դէմ ծառացած մարտահրաւէրնե՞րը:

Ունե՞նք արդեօք միջոցներ այդ անկումային երթի ղեկը շեղելու, երկիրը դէպի վերելք առաջնորդելու: Չէ՞ որ մեր ներդրած միջոցները ցայժմ մեծ ազդեցութիւն չեն ունեցել:

Ականատես ենք արտաքին ուժերի յայտնի ու անյայտ գործողութիւնների` Դաշնակցութեանը չէզոքացնելու, հայ ժողովրդի ազգային պայքարի ողնասիւնը կոտրելու ու ազդեցութեան դաշտից վերացնելու այն: Որի՞ն եւ ինչպէ՞ս դիմակայել, Հայաստանը դատարկողի՞ն ու բարեգործութեամբ հայի համար իր երկրի ծայրամասերում լաւ կեանք տրամադրողի՞ն, Հայաստանի տնտեսութեան ու ապահովութեան կենսական աղբիւրները շռայլօրէն գնողի՞ն, Հայաստանն ու Արցախը խեղդող ու սահմանային անձեռնմխելիութեանը սպառնող հայատեաց հարեւանների՞ն, բարի կամեցող ու խաղաղարար միջնորդի դերով հանդէս եկող պետութիւնների՞ն, որոնք իրենց անմիջական շահերի սիրոյն հայասպանների թմբուկն են զարնում, իսկ մեզ քարոզում են ներել եւ մոռանալ:

Դաշնակցութեան պայքարի դաշտը երբեք այսքան լայնածաւալ եւ բազմաճակատ չի եղել, թշնամին` յայտնի ու անյայտ, մարտահրաւէրները` խորտակիչ: Ո՞րն են մեր զէնքերը այս բարդ, քաղաքական ու դիւանագիտական յարաբերութիւնների հոլովոյթում, ուր համացանցային յեղափոխութիւնը (cyber-revolution) հիւլէական զէնքերից աւելի ազդու է դարձել: Կարո՞ղ ենք մասնակից լինել համաշխարհային ուժերի այդ յեղաշրջմանը եւ մեր իսկ անուանումի մէջ կարեւոր իմաստ ունեցող Յեղափոխականը զինել նոր, այժմէական զէնքով, նոր իմաստով:

Անպատասխան հարցումները ուղեղս են չարչարում: Յուսախաբ եմ, բայց` ո՛չ յուսահատ: Հաւատում եմ, որ ի՛նչ էլ որ լինի,  Դաշնակցութիւնն է հայ ժողովրդի ու հայրենիքի միակ պաշտպանն ու ապաւէնը: Հաւատում եմ կուսակցութեանս ներյատուկ եւ անկապտելի առաքելութեանը:

Նպատակ չունեմ ոգեւորելու ընթերցողներիս կամ հաշուետուութեան հրաւիրելու գաղափարակից ընկերներիս: Մարտահրաւէրները առջեւն են բոլոր նրանց, ովքեր գիտակցում են տագնապը:

Ընդունենք մարտահրաւէրները:

 

«ԱՍՊԱՐԷԶ», 25 յունուար 2013