Փակուղային Իրավիճակից Դուրս Գալու Միակ Ելքը ԼՂՀ-ի Միջազգային Ճանաչումն Է

ՌՈՒԶԱՆ ԻՇԽԱՆԵԱՆ

Ռուսիոյ խորհրդարանի հանրային պալատի անդամ Տ. Տուորնիքովը պատրաստ է կռուել Արցախի համար

Ռուսաստանի Դաշնութեան հանրային պալատի անդամ, հասարակական գործիչ եւ իրաւաբան-միջազգայնագէտ Տենիս Տուորնիքովի անունը քաջածանօթ է արցախցիներին ու մեր ընթերցողներին:

Նա յայտնի է ազրպէյճանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան հարցում իր անաչառ դիրքորոշմամբ եւ Արցախի Հանրապետութեան միջազգային ճանաչումը համարում է անյետաձգելի գործընթաց:

Օգոստոսի վերջերին նա  ստեփանակերտում էր` ռուսաստանեան մի խումբ լրագրողների եւ հասարակական գործիչների հետ միասին:

Ներկայացնում ենք նրա հետ մեր հարցազրոյցը:

 

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Պարոն Տուորնիքով, ի՞նչն է ձեզ դուր գալիս Արցախում, եւ ի՞նչն էք համարում խնդրայարոյց: 

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան վարչապետ Արա Յարութիւնեանի հետ ունեցած հանդիպման ժամանակ ես նախագիծ եմ առաջարկել. Ռուսաստանի քաղաքապետներին հրաւիրել Ղարաբաղ, որպէսզի նրանք այստեղ սովորեն, թէ ինչպէս կարելի է սահմանափակ ֆինանսաւորման պայմաններում քաղաքը պահել իտէալապէս մաքուր վիճակում: Ստեփանակերտը եւրոպական քաղաք է` իր մաքրութեամբ, բնակիչների վերաբերմունքով, որը համապատասխանում է քաղաքային ենթակառուցուածքի բարձր չափանիշներին: Այս տարի ես քաղաքն աւելի լաւ վիճակում տեսայ, ինչն ինձ աւելի է ուրախացնում:

Խօսել Արցախի խնդիրների մասին` կը նշանակի մեղք գործել, քանզի դրանք առաւել քան ակնառու են: Սահմանափակ պիւտճէ, ընկերային ոլորտի անբաւարար հնարաւորութիւններ, տնտեսական շրջափակում: Տեսնում եմ, որ երկրի նախագահը, կառավարութիւնն անում են ամէն ինչ` պատերազմի վեթերանի, թոշակառուի կեանքը փոքր-ինչ թեթեւացնելու համար: Այնպէս որ, բացթողումների մասին կարելի է խօսել միայն ստեղծուած ընկերային-տնտեսական ծանր կացութեան համապատկերին: Այն ամէնը, ինչ դուք անում էք, ձեզ համար է եւ ոչ թէ` դրսից եկածներին ցուցադրելու:

Հ.- Ղարաբաղեան կարգաւորման ներկայ փուլն ընդունուած է համարել փակուղային: Դուք տեսնու՞մ էք նման իրավիճակից դուրս գալու ուղիներ:

Պ.- Ելքը մէկն է` ճանաչում` որպէս միջազգային իրաւունքի ինքնուրոյն եւ լիիրաւ ենթակայ: Ես իրաւաբան-միջազգայնագէտ եմ, միջազգային իրաւունքի գիտութիւնների թեկնածու, եւ ինձ զայրացնում են Ղարաբաղի ճանաչման անհնարինութեան մասին խօսակցութիւնները: Իսկ նման խօսակցութիւններ ես լսում եմ ոչ միայն Մոսկուայում, այլեւ` Երեւանում: Ովքեր գտնում են, որ նման որոշումը կարող է վաղաժամ լինել,  նրանց ասում եմ` ո՜չ, տղաներ, Ղարաբաղը պէտք է ճանաչուի որպէս անկախ հանրապետութիւն: Թող լինի մէկ ժողովուրդ` երկու պետութիւն: Ոչ ոքի չի խանգարում, մանաւանդ որ արցախցիների պատմութիւնն ու ազգային հպարտութիւնը բոլորին է յայտնի: Կրկնում եմ, ղարաբաղեան խնդրի լուծման միակ ուղին նրա միջազգային ճանաչումն է. քարտէսի վրայ Ղարաբաղը պէտք է ունենայ իր գոյնը:

Հ.- Հայ քաղաքագէտներից մէկը յայտարարել է, որ միջնորդները զբաղւում են ոչ թէ հակամարտութեան կարգաւորմամբ, այլ` կառավարմամբ: 

Պ.- Այո՛, քաոսի արեւմտեան տեսութիւնն իր ամբողջ շքեղութեամբ դրսեւորւում է: Օրինակներ բերեմ. Աֆղանստանը մի հիանալի պետութիւն էր` մեծ ներուժով, մշակոյթով: Կործանեցին այդ երկիրը: Նոյն բախտին արժանացաւ Իրաքը, որի մայրաքաղաք Պաղտատը համարւում էր մերձաւորարեւելեան Փարիզ: Նոյնը պէտք է ասել Լիպիոյ մասին: Յաջորդը Սուրիան է, որն, ինչպէս գիտէք, ունի բաւականին լուրջ հայկական համայնք: Այո, նրանք ուզում են կառավարել հակամարտութիւնը, քաոսը: Կարծում եմ` նման պայմաններում Արցախը լքելը Ռուսաստանի ամենամեծ յիմարութիւնը կը լինի: Արցախը, որքան էլ տարօրինակ հնչի, այն միջուկն է, որի կործանումը կը հասցնի նաեւ Ռուսաստանի կործանմանը:

Ես ներքին զգացողութեամբ զգում եմ, որ առաջիկայ տասը տարիներին կը լինեն պատերազմներ: Երկիւղ ունեմ, որ Ռուսաստանում էլ կարող է լինել, իսկ Ղարաբաղը կը դառնայ կայունութեան կղզի: Ինձ թւում է` Ղարաբաղը մօտակայ  50 տարիներին կը լինի ձեռք չտուած այն տեղը, որտեղ կեանքի կը կոչուեն Աստուածաշունչն ու Քրիստոսի խօսքը:

Հ.- Ձեր յօդուածներից մէկում, վերլուծելով աշխարհաքաղաքականութիւնը, գրել էիք, որ այն` որպէս կիրառական առարկայ, մշտապէս եղել է գործնական եւ շնական: Այդ պարունակում արծարծել էիք «պայմանական» ռազմական հակամարտութեան տարբերակը: Մեր պարագայում կանխատեսու՞մ էք նման բեմագրութիւն: 

Պ.- Ես այդ մասին բարձրաձայնել եմ նրա համար, որ նման բան տեղի չունենայ: Պատկերաւոր ասեմ. ինչ-որ մէկը փորձում է մտնել մէկ ուրիշի գրպանը` գողանալու դրամապանակը: Հարկ է լինում կանգնեցնել նրան, որպէսզի գողութիւնը տեղի չունենայ: Նոյն իրավիճակն է, ուստի եւ` գտնում եմ, որ պէտք է բարձրաձայնել: Ուզում եմ, որ իմ այդ գրածը մնայ երեւակայութիւն, թող ինձ մեղադրեն դրա համար, միայն թէ ոչ մէկը չզոհուի` ո՜չ ազրպէյճանական եւ ո՜չ էլ հայկական կողմից:

Հ.- Իսկ առհասարակ, հնարաւո՞ր էք համարում ռազմական գործողութիւնների վերսկսումը:

Պ.- Կարծում եմ` դրան չեն գնայ: Իսկ եթէ, այնուամենայնիւ, սկսուեն ռազմական գործողութիւնները, մենք ազրպէյճանցիներին կը քշենք մինչեւ Կասպից ծով: Ասում եմ` մենք, որովհետեւ ինքս կը գամ այստեղ եւ կը կռուեմ Ղարաբաղի համար: Համոզուած եմ, որ ռազմական բախումից յետոյ Ղարաբաղի սահմանները կը հասնեն մինչեւ Կասպից ծով:

Հ.- Որպէս իրաւաբան-միջազգայնագէտ` ինչպէ՞ս էք մեկնաբանում այն իրողութիւնը,  որ միջազգային իրաւունքը ստորադասւում է համաշխարհային քաղաքականութեանը:

Պ.- Ցաւօք, այդպէս է: Կրկնում եմ, բոլոր առումներով Լեռնային Ղարաբաղն արժանի է ճանաչման, եւ միջազգային իրաւունքի սկզբունքներով պէտք է դա ընդունուի: Տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքն այստեղ երկրորդական դեր է խաղում. Ի դէպ, գաղութատիրութիւնը թօթափած մի շարք երկրների օրէնսդրութիւններում առաւելագոյնս բացայայտուեց ժողովուրդների, պետութիւնների անկախութեան սկզբունքը: Տարածքային ամբողջականութիւնը կարեւորւում է բացառապէս ռազմական գործողութիւնների դէպքում, այսինքն` երբ մի երկիր յարձակւում է մէկ այլ երկրի վրայ:  Պայմանականօրէն ասենք. Սպանիան փորձում է Ֆրանսայի տարածքից մի կտոր կորզել: Այստեղ, անտարակոյս, տարածքային ամբողջականութեան իրաւունքը գերակայող է: Բայց եթէ ժողովուրդը որոշում է իր քաղաքական եւ միջազգային իրաւական կարգավիճակը, ապա այստեղ տարածքային ամբողջականութիւնը կորցնում է իր գերակայ նշանակութիւնը: Ես խօսում եմ միջազգային իրաւունքի տեսութիւնից, իսկ Ազրպէյճանի տարածքային ամբողջականութեան մասին խօսակցութիւններն ընդամէնը քաղաքական հռետորաբանութեան շարքից են:

Ազրպէյճանը պէտք է մնայ իր սահմաններում` Ղարաբաղից դուրս:

Հ.- Կ՛ուզենայի ձեր ուշադրութիւնը հրաւիրել ռուս-ազրպէյճանական ռազմական վերջին գործարքի վրայ. Ռուսիան ժամանակակից զէնք է վաճառում Ազրպէյճանին, որը կարող է օգտագործուել մեր դէմ: Ինչպէ՞ս բացատրել այս ամէնը, եթէ նկատի ունենանք, որ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ի անդամ է: 

Պ.- Դուք լսե՞լ էք Ռուսիոյ պաշտպանութեան նախկին նախարար Անաթոլի Սերտիւքովի անուան հետ կապուած պատմութիւնը: Նրան պաշտօնից հեռացրել են խայտառակաբար: Մօտ ժամանակներս նա կարող է դառնալ քրէական գործի գործող անձ: Այդ մարդը ծախծխել է պաշտպանութեան նախարարութեան ունեցուածքը: Ռուսաստան-Ազրպէյճան ռազմական գործարքը տեղի է ունեցել նրա օրօք: Դա դաւաճանական գործարք է: Պարզուել է, որ Ա. Սերտիւքովը գող է: Յոյս ունեմ, որ Ռուսիոյ դատարանը նրան կը ճանաչի որպէս գող եւ փտածութեան մէջ խրուած մարդ:

Հ.- Ուզում էք ասել, որ զէնքի վաճառքը կապ չունի՞ Ռուսաստանի ներկայ իշխանութիւնների հետ: 

Պ.- Խօսքը գնում է փտածութեան մակարդակով կատարուած գործարքի մասին: Նման մակարդակի ցանկացած պայմանագիր նախապատրաստւում է մի քանի տարի: Զէնքի վաճառքը հնարաւոր է միայն պայմանագիր կնքելու արդիւնքում, իսկ նման պայմանագիրը զէնքի վաճառքից նուազագոյնը երկու տարի առաջ է կնքւում: Դա Ռուսաստանի Դաշնութեանը եւ նրա ռազմական գերատեսչութեանը վարկաբեկող գործարք է:

Հ.- Իսկ ինչպէ՞ս էք գնահատում Ռուսաստանի պետական քաղաքականութիւնը Ղարաբաղի հարցում: 

Պ.- Ռուսաստանը բաւականին բարդ կառուցուածք է, եւ պիտի ասեմ, որ ռուսական ինքնութիւնն այսօր կարծես կորչում է: Ռուսներն ուզում են այստեղ եկեղեցի կառուցել, ուզում են յաճախակի այցելել Ղարաբաղ եւ այլն: Իսկ այն, ինչ անում է Ռուսաստանը` որպէս պետութիւն, միշտ չէ, որ համապատասխանում է ռուս ժողովրդի ձգտումներին:

Հ.- Ինչպէ՞ս կը բնութագրէիք Ազրպէյճանում տիրող իրավիճակը:

Պ.- Ազրպէյճանի արտաքին ու ներքին քաղաքականութեան մէջ շատ են յիմարութիւնները: Եթէ մի քիչ խելօք լինէին, գուցէ իրադարձութիւններն այլ ընթացք ունենային:

Հ.- Ի՞նչ ցանկութիւններ ունէք այս պահին:

Պ.- Ուզում եմ, որ Արցախում շատ երեխաներ ծնուեն, որ երեխաները չլացեն: Կարծում եմ` պատերազմ չի լինի, հաւատում եմ դրան: Ի վերջոյ, այդ յարձակողապաշտներն էլ ինքնապահպանման բնազդ ունեն. գիտեն, որ պատերազմ սկսելու դէպքում իրենց վերջը գալու է, ուրեմն աւելի լաւ է իրենց բանջարանոցներում լոլիկ աճեցնեն ու վաճառքի հանեն:

Ինքս ուզում եմ յաճախակի լինել Արցախում, գտնում եմ, որ ռուս երիտասարդութիւնը պէտք է աշխուժ շփումների մէջ լինի Արցախի հետ:

«Ազատ Արցախ»

Share this Article
CATEGORIES

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )