Զսպել Եւ Պատժել Ազրպէյճանին . Հայաստանը Խաղաղութիւն Կարող Է Պարտադրել Ուժեղ Բանակով

ԹԱԹՈՒԼ ՅԱԿՈԲԵԱՆ

Պաքուի իշխանութիւնները եւ անձամբ Իլհամ Ալիեւը ամէն օր յիշեցնում են, որ արցախեան  պատերազմը չի աւարտուել, իսկ «ոչ խաղաղութիւն, ոչ պատերազմ» վիճակը աւելի մօտ է պատերազմին: Վերջին շաբաթներին Հայաստան-Ազրպէյճան պետական սահմանի Տաւուշի հատուածում չդադարող գնդակոծութիւններն ու Արցախ-Ազրպէյճան շփման գծում արձանագրուող խափանարարական  գործողութիւնները, աւելի՛ն, այդ ամէնի պատճառով արձանագրուող տասնեակ զոհերի ու վիրաւորների առկայութիւնը հաստատում են, որ հայերն ու ազրպէյճանցիները մօտ չեն խաղաղութեանը: Աւելի՛ն. նրանք մտածում են ոչ թէ փխրուն խաղաղութեան պահպանման, այլ նոր պատերազմ սանձազերծելու կամ հակառակորդի յարձակմանը դիմակայելու մասին:

Հայաստանին եւ Արցախին պատերազմ պէտք չէ, քանի որ 1991-1994 թուականների պատերազմում նրանք ստացել են, թերեւս, հնարաւոր առաւելագոյնը: Նոր պատերազմը պէտք է բացառապէս Ազրպէյճանին, որի ռազմատենչ ղեկավարութիւնը ձգտում է նոր պատերազմի միջոցով յետ ստանալ նախորդ պատերազմում կորցրածը: Վերջին շաբաթների սահմանային գնդակոծութիւններն ու բախումները ցոյց տուեցին, որ ուժերի հաւասարակշռութիւնը պահպանւում է` չնայած վերջին տարիներին Պաքուի ձեռք բերած նոր սպառազինութիւններին, եւ Ազրպէյճանը ի վիճակի չէ կոտրել հայերի դիմադրութիւնը ինչպէս Հայաստանի, այնպէս էլ Արցախի ճակատում:

Վերջին օրերի եւ շաբաթների հայ-ազրպէյճանական գնդակոծութիւններն ու բախումները մի շարք իրողութիւններ երեւան հանեցին: Առաջին եւ ամէնից գլխաւորը` Ազրպէյճանը պատրաստւում է նոր պատերազմի: 1994-ի մայիսեան անժամկէտ հրադադարից յետոյ Ազրպէյճանը անդադար յայտարարում էր, որ եթէ դիւանագիտական լուծում չգտնուի, ապա արցախեան հակամարտութեան կարգաւորման համար կը դիմի ռազմական միջոցների: Նոր պատերազմ սկսելու ժամկէտը առաջին հերթին որոշելու է ոչ թէ Ազրպէյճանի ղեկավարութիւնը կամ Իլհամ Ալիեւը` այլ հայկական բանակը: Որքան հայկական բանակը ուժեղ լինի եւ զսպի Ազրպէյճանական յարձակումները, իսկ անհրաժեշտութեան դէպքում` պատժիչ գործողութիւնների դիմի, այնքան հեռու է լինելու նոր պատերազմի սկիզբը: Այսպիսով, Հայաստանը Ազրպէյճանին խաղաղութիւն կարող է պարտադրել ուժեղ բանակով: Խաղաղութեան այլ երաշխիք այսօր գոյութիւն չունի:

Երկրորդ. ազրպէյճանական ուժեղ բանակի մասին առասպելը, որը թմբկահարում էին նաեւ միջազգային լրատուամիջոցները, հաւանաբար Հայաստանից եւ Արցախից զիջումներ կորզելու նպատակով, չհամապատասխանեց իրականութեանը: Ճիշդ է` Ազրպէյճանի տարեկան ռազմական պիւտճէն աւելին է, քան` Հայաստանի եւ Արցախի ողջ պիւտճէները միասին, սակայն մեծ գումար ունենալը դեռ բաւարար չէ լաւ բանակ ունենալու համար: Ազրպէյճանը ձեռք է բերել սպառազինութիւնների նոր տեսականի, այդ թւում` ռուսական արտադրութեան, սակայն դա եւս նրան դեռ չի տուել զգալի առաւելութիւն: Դու կարող ես ունենալ ժամանակակից զէնքեր, բայց դրանք գործածելու համար պէտք է ունենաս նաեւ համապատասխան մարդիկ:

Երրորդ. Հայաստան-Ազրպէյճան պետական սահմանի եւ Արցախ-Ազրպէյճան շփման գծի երկայնքով  խաղաղապահ ուժեր տեղակայելու մասին խօսակցութիւնները այսօր իրատեսական չեն: «Ոչ խաղաղութիւն, ոչ պատերազմ» վիճակում, որը աւելի մօտ է պատերազմին, խաղաղապահները անելիք չեն կարող ունենալ: Խաղաղապահները միշտ չէ, որ խաղաղութիւն են իրենց հետ բերում: Բացի այդ, կտրտուած եւ բարդ աշխարհագրութիւնն ու հայ-ազրպէյճանական սահմանների երկարութիւնը թոյլ չի տալիս յուսալ, որ խաղաղապահները յուսալի կերպով կը պաշտպանեն փխրուն խաղաղութիւնը:  Կարծիքներ կային, որ հայ-ազրպէյճանական վերջին ընդհարումները հրահրւում էին դրսից, մասնաւորապէս` Ռուսաստանից, որպէսզի արդարացուի ռուս խաղաղապահների մուտքը արցախեան հակամարտութեան գօտի: Հաւանաբար Ռուսաստանը կը ցանկանար իր ռազմական ներկայութիւնը ունենալ նաեւ արցախեան հակամարտութեան գօտում: Ակնյայտ է, որ խաղաղութեան հիմնական երաշխաւորը հայկական բանակն է: Իր վերջին ասուլիսում Հայաստանի պաշտպանութեան նախարար Սէյրան Օհանեանը յայտարարեց, որ խաղաղապահների կարիք չկայ:

Չորրորդ. շատերի համար անսպասելի էր այն ոգին, որ տիրում էր հայկական բանակում,  սահմանամերձ հայկական գիւղերում եւ Արցախում: Որեւէ խուճապ չնկատուեց: Աւելի՛ն. բնակչութիւնը կանգնեց բանակի կողքին: Շատերը պատրաստակամութիւն յայտնեցին մեկնելու մարտական դիրքեր եւ օգնելու սահմանապահ հայ զինուորին: Հակառակը, Ազրպէյճանում նկատուեց բարոյական անկում: Որքան էլ փորձ էր արւում թաքցնել, ակնյայտ էր, որ ազրպէյճանական հասարակութիւնը հիասթափուած էր Իլհամ Ալիեւից եւ զինուորական ղեկավարութիւնից: Լրատուամիջոցների ուշադրութեան կիզակէտում յայտնուեց մի նկար, որտեղ Իլհամ Ալիեւն ու պաշտպանութեան նախարար Զաքիր Հասանովը շատ տխուր դէմքով քայլում են ազրպէյճանական խրամատում:

Հինգերորդ. վերջին շաբաթների հայ-ազրպէյճանական ընդհարումները ցոյց տուեցին, որ դիւանագիտութիւնը իր բարձունքին վրայ չէ: Զինուորականները կրակում են այն ժամանակ, երբ դիւանագէտները ձախողում են: Ակնյայտ է, որ արցախեան կարգաւորման գործընթացը 1994-ի մայիսեան անժամկէտ հրադադարից ի վեր երբեք այսպիսի փակուղային վիճակում չէր յայտնուել:

Այսօր հայ հասարակութեանը մտահոգում է հետեւեալ խնդիրը` արդեօ՞ք նոր պատերազմը անխուսափելի է: Այս հարցի պատասխանը եւս պէտք է տայ հայկական բանակը եւ ոչ թէ` Ազրպէյճանը կամ նրա ղեկավարութիւնը: Քանի դեռ Իլհամ Ալիեւը զգում է հայկական բանակի ուժը, նոր պատերազմ սկսելու նրա մտադրութիւնները յետաձգուելու են: Ազրպէյճանը, այդ երկրի քաղաքական ու զինուորական ղեկավարութիւնը, շարքային Ազրպէյճանցին պէտք է ամէն պահ զգան Հայաստանի եւ հայկական բանակի հզօրութիւնը:

 

Յատուկ «Ազդակ»-ի համար

 

 

Share this Article
CATEGORIES

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )