ԼԻԲԱՆԱՆՈՒՄ ԲԱՑՈՒԵԼՈՒ Է ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ԳԱԼԵՆՑԻ ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԷՍԸ. ԱՅԴ ՄԱՍԻՆ «ԱԶԴԱԿ»ԻՆ ԱՍԱՑ ՍԱՐՕ ԳԱԼԵՆՑԸ

Օրերս Լիբանանում էր գեղանկարիչ Սարօ Գալենցը` երկու տաղանդաւոր նկարչի` Յարութիւն եւ Արմինէ Գալենցների որդին: Մի մարդ, որ շատ մեծ գործ է կատարել Գալենցների ժառանգութեանն ու անուանը տէր կանգնելու առումով եւ հէնց նրա  ջանքերով էլ անցեալ տարի, Յարութիւն Գալենցի 100-ամեակի առթիւ Երեւանում  բացուեց «Գալենց» թանգարանն ու հիմնուեց նոյն անունը կրող ֆոնտը: Գուցէ հօր եւ մօր ցուցահանդէսների կազմակերպմամբ, դասախօսական աշխատանքներով եւ թանգարանին ու ֆոնտին առնչուող այլ  հարցերով  անընդհատ զբաղուած լինե՞լն է պատճառը, որ Սարօ Գալենցը քիչ ժամանակ է յատկացնում նկարելուն:

«Ազդակ»ը հանդիպում ունեցաւ Սարօ Գալենցի հետ եւ բնական է, որ մեր հարցազրոյցը պիտի ծաւալուէր աւելի շատ Յարութիւն եւ Արմինէ Գալենցների շուրջ, քանի որ այդ տաղանդաւոր մարդկանց թողած ազդեցութիւնից ազատագրուելը մի քիչ դժուար է:

… Ես Արմինէ Գալենցին հանդիպել եմ 2006-ի աշնանը` նոյն այն տանը, որի երկրորդ եւ երրորդ յարկերն այսօր արդէն վերածուել   են թանգարանի: Տիկին Արմինէն այդ ժամանակ արդէն մասամբ կորցրել էր տեսողութիւնը, սակայն նկարում էր կաւճամատիտներով եւ հիմնականում օգտագործում էր այն գոյները, որոնք տեսնում էր: Դա նրա մահուանից մէկ տարի առաջ էր, նկարչուհին վատառողջ էր, սակայն պահել էր կենսունակութիւնը: Նա ուժեղ կին էր թւում նոյնիսկ  այդ տարիքում, այնպէս` ինչպէս եղել է իր կեանքի բոլոր տարիներին, երբ կանգնել է  ամուսնու` Յարութիւն Գալենցի կողքին, որին  հալածել են Խորհրդային Հայաստանում: Յայտնի է, որ Գալենցները 1946-ին Պէյրութից Հայաստան ներգաղթելով` կանգնել են անհանդուրժողականութեան պատի առջեւ: Եւ ոչ միայն նրանք. հայ ժողովրդի պատմութան այդ ամօթալի տարիներին հալածուել են բոլոր հայրենադարձները, իսկ արուեստագէտները` առաւել եւս: Մանաւանդ` հայրենադարձ նկարիչների բերած  նոր շունչն ու արուեստը խորհրդային հասարակարգում չէին ընդունում, նրանց  մեղադրում էին ինչ-որ արեւմտեան Իզմիրի մէջ: Եւ այդպէս հայրենադարձ շատ արուեստագէտներ անյայտ պայմաններում ադ տարիներին մէկը միւսի յետեւից հեռացան, խելագարուեցին կամ խորհրդաւոր պայմաններում ոչնչացուեցին… Գալենցները  այն քչերից էին, որոնք պայքարեցին եւ հաստատուեցին հայրենիքում… Պատմութեան մէջ  է մտել մի դէպք, երբ Ստալինի մահուան յաջորդ տարին Արմինէ Գալենցը մի կրակոտ ելոյթ է ունեցել Նկարիչների միութեան համագումարի ժամանակ` ասելով. «Դուք շատ վատ էք վարւում  հայրենադարձներիս հետ: Մեզ հետ վարւում էք այնպէս, ինչպէս Ամերիկայում սեւամորթների հետ են վարւում…», ու թուարկել է անուններ, որոնք ենթարկուել են ճնշումների… Վախի ու կեղծիքի շնչով յագեցած այն օրերին այդ ելոյթը ցնցող ազդեցութիւն է ունեցել, Արմինէի  հանդէպ առաջացել է նոյն անհանդուրժողականութիւնը, ինչ` ամուսնու..  Նոյն քաջութեամբ էլ Արմինէ Գալենցը գրել է երկու գիրք, որոնք մինչ այդ իրենց համարձակութեամբ նորութիւն էին հայ գրականութեան մէջ: Ես  հայ գրականութեան մէջ չգիտեմ  անձնական կեանքի մասին գրուած մէկ այլ կնոջ պատմութիւն, որը կարողացել է իր ապրած  օրինակով հրաշալի վերլուծել ժամանակը` ներկայացնելով դէպքերն ու դէմքերը իրենց անուններով… «Մտորումներ» եւ «Ների՛ր ինձ, Յարութիւն»  գրքերը տպագրուել են այն ժամանակ, որոնցում քննադատուած մարդկանցից ոմանք դեռ ողջ էին եւ «անբիծ» անուն ունէին:

Ես Արմինէ Գալենցի հետ հարցազրոյցի առիթով էլ եմ «Ազդակ»ում գրել, որ այդ երկու գրքերը հայ երիտասարդների, յատկապէս` սփիւռքահայ երիտասարդների համար արժէ, որ դառնան սեղանի գրքեր: Իսկ արուեստի աշխարհ մուտք գործած երիտասարդների համար` առաւել եւս, քանի որ  այնտեղ միայն այս ընտանիքի պատմութիւնը չէ, որ ներկայացուած է: Այնտեղ երեւում է մարդու, ստեղծագործողի անողոք ու դաժան յարաբերութիւնները աշխարհի, կեանքի եւ արուեստի հետ:

Եւ ի լրումն իր մօր մասին իմ հիացական խօսքերի, Սարօ Գալենցը ասաց, որ այսօր Հայաստանում Արմինէ Գալենց անունը  դարձել է հայ ֆեմինիստուհիների համար ուղեցոյց, իբրեւ ֆեմինիստի օրինակ նրանք ընտրել են Արմինէին, նրա կերպարը, նրա անհատականութիւնն ու համարձակութիւնը…

Սարօ Գալենցը Լիբանան էր եկել`  պայմանաւորուածութիւններ ձեռք բերելու եւ աշնանն այստեղ կազմակերպելու  Յարութիւն Գալենցի ցուցահանդէսը: Ինձ թւում է` նման ցուցահանդէս այստեղ վաղուց պիտի կազմակերպուէր, եւ նոյնիսկ ուշացած էլ է: Շատ ցանկալի կը լինէր, որ ինք` Արմինէ Գալենց իր կենդանութեան օրօք ներկայ գտնուէր Լիբանանում  իր ամուսնու յետմահու առաջին ցուցահանդէսին:  Քանի որ Լիբանանը նրանց համար միայն բնակութեան վայր չէ եղած. այստեղ են սիրահարուել ու ամուսնացել  Արեւմտեան Հայաստանի Կիւրին փոքրիկ քաղաքում ծնուած  նկարիչն ու դամասկոսցի հայուհին: Նրանք ամուսնացել են նոյն այն խորանի առջեւ (Սուրբ Նշան եկեղեցի), որի սրբանկարի` «Տիրամօր»  հեղինակը հէնց ինքը` Գալենցն էր. նա այն նկարել է` բնորդուհի ունենալով Արմինէին: Արմինէ Գալենցը Պէյրութ էր  եկել նկարչութիւն սովորելու Յարութիւն Գալենցի արուեստանոցում եւ դարձել  նրա ամբողջ կեանքի ուղեկիցը… Ես զգում էի, որ չնայած Գալենցի մահուանից  անցել էր 40 տարի, սակայն նրա 86-ամեայ կինը մնացել էր նոյն սիրահարուածը` իր ամուսնուն եւ նրա նկարչութեանը:

Լիբանանը պատահական երկիր չէ նրանց համար, նկատի ունենալով, որ Յարութիւն Գալենցը1942-ին եղել է Լիբանանի Նկարիչների միութեան հիմնադիրներից: Եւ արժէր, որ Լիբանանը նկարչի կենդանութեան օրօք ճիշդ գնահատէր այն մարդուն, ով 19 տարի ապրեց եւ ստեղծագործեց այստեղ եւ իր հետքը թողեց լիբանանեան արուեստում: 1932-ին եղաւ Լիբանանի «Արուեստի բարեկամների միութեան» հիմնադիրներից, 1939-ին Լիբանանը ներկայացրեց Նիւ Եորքի  միջազգային ցուցահանդէսում եւ նրա հարթաքանդակների շնորհիւ Լիբանանի տաղաւարը այդ ցուցահանդէսում պատուոյ վկայական ստացաւ: Նրան են պատկանում Զմմառ մենաստանի եկեղեցու գմբէթի որմնանկարները, ժամանակին ձեւաւորել է «Քոմետի Ֆրանսեզի» լիբանանեան հիւրախաղերի ներկայացումները…

«Ազդակ».- Պարոն Գալենց, լինելով այն երկրում, որտեղ ապրել են ձեր հայրն ու մայրը, ի՞նչ զգացողութիւններ ունէք:

Սարօ Գալենց.- Ես առաջին անգամ եմ Լիբանանում լինում եւ շատ տարօրինակ զգացողութիւն ունեմ, որ այստեղ էլի՛ եմ եղել:  Երեւի նրանից է, որ անընդհատ լսել եմ իմ ծնողներից, տեսել եմ նկարներ, նաեւ նրանց նկարները` լուսանկարուած Պէյրութում: Այստեղ նաեւ իմ ազգականները կան` Հարմանտարեանները: Գալենցի ազգանունը Հարմանտարեան է եղել, նա հայացրել է Գալենց ձեւով… Այստեղ ես փնտռում եմ բոլոր այն հետքերը, որոնք խօսում են Գալենցների մասին, լուսանկարներ, իրենց գործերից… Ուզում ենք տեսնել, թէ Լիբանանում նրանցից ի՞նչ է մնացել: Եւ ի հարկէ, այցիս գլխաւոր նպատակն աշնանն այստեղ Յարութիւն Գալենցի ցուցահանդէսը կազմակերպելն է: Ճիշդ է` ցուցահանդէսը նախատեսուած է հոկտեմբեր կամ նոյեմբեր ամիսներին, սակայն ես գերադասեցի հիմա գալ, ծանօթանալ ցուցասրահներին, Գալենցի ապրած կեանքի հետքերին:

«Ա.».- Անցեալ տարի ստեղծուեց «Գալենց ֆոնտ»: Դա ո՞ւմ գաղափարն էր:

Ս. Գ.- Դա իմ ու մօրս ցանկութիւնն էր, բայց այն ժամանակ դա դժուար էր իրականացնել:  Եկաւ ժամանակ` հասկացանք, որ ուրիշի վրայ յոյս դնել պէտք չէ եւ դու ինքդ պիտի անես մի բան, որ շատ ես ուզում: Անցեալ տարի վերջապէս իրականացաւ այդ երազանքը: Ֆոնտը Գալենցի եւ Արմինէի արուեստը հասարակութեանն աւելի հասանելի դարձնելու, գրքեր հրատարակելու, ցուցահանդէսներ կազմակերպելու նպատակ ունի:  Լիբանանում նախատեսուած ցուցահանդէսն էլ ֆոնտի աշխատանքներից մէկն է: Ծրագրուած է այդ ցուցահանդէսը Լիբանանից յետոյ տանել նաեւ Լոս Անճելըս,  Մոսկուա եւ Նիւ Եորք, արդէն նախնական պայմանաւորուածութիւններ ենք ձեռք բերում:

Ֆոնտի հիմնական նպատակներից մէկն էլ, անշուշտ, Գալենցին  համաշխարհային արուեստի ցուցադրութիւնների մէջ մտցնելն է:

«Ա».- Ինչո՞ւ Գալենցը մինչեւ այսօր  չկայ  միջազգային ցուցադրութիւնների մէջ:

Ս. Գ.- Միջազգային ցուցադրութիւնների մէջ լինելը շատ պայմանական է: Ես շատ եմ լինում արտասահմանում եւ տեսնում եմ, որ միջազգայնօրէն ճանաչուած հայ անունները   ընդամէնը հայկական սփիւռքում են ճանաչուած:  Կարծում եմ` միջազգային ցուցադրութիւններում  ոչ մի հայ նկարիչ էլ չկայ: Թերեւս միայն Արշիլ Կորքու մասին կարող ենք ասել, որ նա միջազգայնօրէն ճանաչուած եւ ցուցադրուած հայ նկարիչ է: Կան ուրիշ հայ անուններ, որոնց նկարները աշխարհում գնում են, սակայն դրանք առեւտրական նկարներ են, իսկ առեւտրական նկարները բարձր արուեստ չեն եւ պատմութեան մէջ չեն կարող մնալ:

Այսօր մենք խօսում ենք միջազգային ընդունելութեան մասին, սակայն կար ժամանակ, որ Գալենցը նոյնիսկ Հայաստանում չէր ընդունուած: Նրա մասին գիրք անգամ չկար, պատկերագիրք անգամ չունէր: Նոր-նոր ենք միայն հրատարակել Գալենցի պատկերագիրքը:

Եւ անցեալ տարի, թանգարանի բացմամբ,  հանրապետութեան նախագահի այցով թանգարան, Գալենցը վերջապէս ընդունուեց պետութեան կողմից:

«Ա».- Իսկ ինչո՞ւ չէր ընդունւում:

Ս. Գ.- Գիտէք, միշտ կար այն  մտայնութիւնը, որ նա եկուոր է եւ մինչեւ վերջ կարծես նրա անուան վրայից չիջաւ «ախպար» հասկացութիւնը: Դէ, գիտէք, ես քաղաքականութեամբ չեմ զբաղւում, որ հասկանամ, թէ ճիշդ ի՞նչ դրդապատճառներ կային չ՛ընդունուելու:

Երեւի թէ Գալենցի արուեստը հնարաւոր չէր օգտագործել քաղաքականութեան մէջ: Շատ ազնիւ արուեստ է, ոչ մի կառչելու տեղ չունի, որ այս կամ այն նպատակով օգտագործուի: Եւ  ճշմարիտը սա է` երբ արուեստը ծառայում է ինքն իրեն եւ ոչ թէ` ինչ-որ մէկին:

«Ա.».- Բայց ամուսնու մահից յետոյ Արմինէ Գալենցը ընդունուեց, դա չնպաստե՞ց նրան, որ Յարութիւն Գալենցն էլ ընդունուի:

Ս. Գ.- Ասեմ, որ  շատ էլ ընդունուած չէր, ուղղակի մայրս աւելի երկար ապրեց, աւելի երկար ստեղծագործեց, եւ այն տպաւորութիւնը ստեղծուեց, թէ նա ընդունուեց: Միայն վերջին տարիներին սփիւռքի հետ կապերի լաւացումը, պետութեան ուշադրութիւնը օգնեցին, որ նրանք ընդունուեն:

«Ա.».- Ձեր հայրն ու մայրը դժուար կեանք են ունեցել, իսկ դուք ի՞նչ մանկութիւն էք ունեցել:

Ս. Գ.- Ճիշդ է` այդ զրկանքները եղել են, բայց ես շատ լաւ մանկութիւն եմ ունեցել: Դէ, զրկանքները փոքրիկ երեխան այնքան էլ չի զգում: Փոխարէնը` ես յիշում եմ  այն հայեացքները, որոնք ուղղուած էին հօրս, յիշում եմ, որ մեզ մօտ օթոպիւսներով մարդիկ էին գալիս եւ համբուրում էին հայրիկի ձեռքը:

«Ա.».- Մարդիկ` դրսի՞ց:

Ս. Գ.- Չէ, հայաստանցիներ էլ…

«Ա.».- Ուրեմն ժողովուրդն այնուամենայնիւ ընդունում էր, իշխանութիւնները չէին ընդունում:

Ս. Գ.- Իշխանութիւնները եւ գործընկերները: Այն, ինչ որ հայրս անում էր շատ հեշտութեամբ, շատ նկարիչներ անում էին դժուարութեամբ եւ, բնականաբար, նախանձն անխուսափելի էր:

«Ա.».- Գալենցի ընտանիքում նկարիչներ եղե՞լ են: Ինքն ումի՞ց է ժառանգել այդ տաղանդը:

Ս. Գ.- Ընտանիքում նկարիչներ չեն եղել, բայց  իմ պապիկն ունեցել է գորգի եւ գլխաշորերի արտադրման գործարան: Եւ հայրս միշտ պատմում էր, որ երբ թելերը ներկում էին եւ կախում արեւի տակ չորանալու, ինքը հետեւում էր, թէ ինչպէս են այդ թելերը փոխում իրենց գոյները, կարմիրը, կանաչը, միւս գոյները ինչպէս են նոր երանգեր ստանում: Երեւի գունափոխման, գունամշակման այդ պահը ազդել է նրա վրայ: Նա, Եղեռնից գաղթելով, ընտանիքով հասել է Հալէպ, որբանոցում նախնական ուսում է ստացել, եւ հէնց այստեղ էլ սկսել է  նկարել:  Գեղանկարչութեան հիմունքները նա շատ կարճ ժամանակում` մօտ երկու-երեք ամսում սովորել է այդ ժամանակ շատ ճանաչուած նկարիչ Օննիկ Աւետիսեանից: 1927-ին եկել է Թրիփոլի եւ հանդիպել ժամանակի ճանաչուած նկարիչներից  մէկին` ֆրանսացի Քլոտ Միշլէին: Միշլէն նրան իր մօտ աշակերտ է վերցրել, սակայն կարճ ժամանակ յետոյ սկսել է վստահել նրան որպէս գործընկերոջ…

Գալենցը ոչ մէկից չի ժառանգել նկարչութիւնը, ամէն ինչին հասել է իր տաղանդով ու ինքաշխատութեամբ, բայց փոխարէնը մեր ընտանիքում նկարչութիւնը ժառանգաբար փոխանցուել է ինձ ու իմ տղային: Իմ տղան շատ յայտնի նկարիչ է` Արչի Գալենց: Նա ապրում է Պերլինում, ժամանակակից արուեստը ներկայացնող շատ յայտնի ցուցասրահ ունի, որտեղ կազմակերպում է բազմաթիւ ցուցահանդէսներ` թէ՛ հայաստանցիների, թէ՛ այլ նկարիչների:

«Ա.».- Իսկ ձեր եղբայրը չընտրե՞ց այդ ճանապարհը:

Ս. Գ.- Եղբայրս շատ լաւ նկարում էր, սակայն նրա հասունութեան տարիները համընկան մեր ծնողների դժուար տարիների հետ, նա աւելի հասուն էր, աւելի էր գիտակցում եւ, տեսնելով երկու նկարչի նման վիճակում, բնականաբար թողեց նկարչութիւնը, ընտրեց ճարտարագէտի մասնագիտութիւն:

«Ա.».- Ուսումնասիրելով Գալեցնի ժառանգութիւնը` կարո՞ղ էք ասել, որ նրա նկարներից շատ կայ աշխարհով մէկ տարածուած:

Ս. Գ.- Գիտէք, Գալենցը շատ քիչ է ապրել` ընդամէնը 57 տարի եւ, ինչպէս ասացինք, դժբախտ կեանք է ունեցել: Վատ շրջաններ են եղել նրա կեանքի մէջ թէ՛ Լիբանանում, թէ՛ Հայաստանում, թէ՛ Սուրիայում:

Հայաստանում նրան Նկարիչների  միութիւնից չորս տարի  հեռացրեցին` կեղծ պիտակներով:  Իսկ Հայաստանում այդ տարիներին եթէ չորս տարի որեւէ տեղ չես աշխատում, վտարում են երկրից: Եւ միայն Անդրանիկ Ծառուկեանի շնորհիւ նա չվտարուեց երկրից: Նա պայքարեց եւ ինչ որ հասցրեց էլ նկարել, նկարեց  իր կարճ կեանքի ընթացքում: Լիբանանում էլ որոշ գործեր կան,  արդէն որոշ բաներ հասցրել եմ տեսնել, իսկ ընդհանուր առմամբ նրա ժառանգութիւնը ամփոփուած է թանգարանում, որն այսօր շատերի համար սրբավայրի պէս մի տեղ է դարձել:

«Ա.».- 2006-ին արուած մեր  հարցազրոյցի ժամանակ Արմինէ Գալենցը շատ նրբօրէն պատմում էր այն մասին, թէ ինչպէս երկու տաղանդաւոր մարդու ներկայութիւնը մի ընտանիքում վնասում  է նրանցից մէկին: Գալենցների պարագայում Արմինէն զիջել է, բայց նա էլ պակաս տաղանդաւոր նկարիչ չէր: Այն, որ ձեր մայրը  զիջել է, դուք դա զգացե՞լ  էք:

Ս. Գ.- Դէ, դա բնական է: Եթէ երկու արուեստագէտ մի ընտանիքում ապրում են, նրանցից մէկը պէտք է զիջի, ուզես, չուզես, դա  այդպէս է: Եւ քանի որ Գալենցը ուսուցիչն էր, Արմինէի հայեացքը միշտ ուղղուած էր նրան: Ինքը մայր էր, որդիներ ունէր, պէտք է նրանց կերակրէր,  տան գործերը կատարէր:  Բայց երբ մենք` երեխաներս գալիս էինք տուն եւ երբեմն տեսնում էինք, որ տանը ուտելիք չկայ, մենք չէինք դժգոհում, գիտէինք, որ մայրս աշխատում է: Յետոյ նա ճամբորդում էր աշխարհով մէկ, եւ մենք հպարտ էինք մեր մայրիկով:

«Ա.».- Դուք քանի՞ տարեկան էք եղել, երբ Գալենցը մահացել է:

Ս. Գ.- Շատ երիտասարդ էի` 23 տարեկան: Սակայն ես հօրս հետ շատ կարճ ընկերութիւն արեցի:

Մի յիմարութիւն արեցի` նեղացայ հօրիցս եւ մէկ տարով գնացի տնից, յետոյ, երբ վերադարձայ, ընդամէնը մէկ տարի կարողացայ աշխատել իր հետ, մէկ տարուց նա մահացաւ: Բայց նրա բոլոր խորհուրդներն էլ ինձ համար չափանիշ են եղել:

«Ա.».- Ի՞նչ խորհուրդ էք յատկապէս յիշում:

Ս. Գ.- Յիշում եմ յատկապէս, որ նա միշտ ասում էր` նկարը դա թուղթ է: Երբեք մի աշխատիր կրկնել բնութիւնը, քանի որ բնութիւնն անկրկնելի է: Այն չես կարող կրկնել, դու քո եսը պիտի կարողանաս արտայայտել նկարչութեան մէջ, իսկ բնութիւնը եւ այլ բաները  միայն առիթներ են`  եսդ կրկնելու: Նա իմ վրայ ազդել է իր նկարչութեամբ, իսկ մայրս` մտքով: Իմ նկարչութիւնը մտքի նկարչութիւն է, իսկ ինձ կրօն, փիլիսոփայութիւն, արուեստի պատմութիւն է փոխանցել մայրս: Մայրս ինձ համար կարդում էր, օրերով խօսում էր, հայրս ընդհանրապէս շատ քիչ էր խօսում:

«Ա.».- Եւ դրա արդիւնքում ի՞նչ ոճի նկարիչ դարձաք դուք:

Ս. Գ.- Ես աւելի շատ զբաղուած եմ գերիրապաշտութեան, խորհրդապաշտութեան եւ վերացականութեան համադրութեան հարցերով: Ոճս կարելի է բնորոշել իբրեւ գերիրապաշտութեան: Հայ նկարչութիւնը զգացմունքային է եւ ոչ` տրամաբանական, եւ ես հակուած եմ ժամանակակից մտածելակերպերի եւ կարծում եմ` ուսանողներին էլ նման ճանապարհով դաստիարակելը շատ կարեւոր է: Իսկ այն, որ քիչ եմ նկարում, դա ուրիշ խնդիր է. դասաւանդելն էլ է խանգարում դրան, անընդհատ ուսանողների հետ եմ, քիչ եմ նկարում, սակայն կարծում եմ` շատ տալիս եմ, դա էլ կարեւոր է, դա էլ գրեթէ համարժէք է նկարելուն:

«Ա.».- Նոր սերդնի հետ էք աշխատում, ի՞նչ նոր սերունդ ունենք:

Ս. Գ.- Հրաշալի նոր սերունդ ունենք, ուղղակի նախանձում եմ այն հնարաւորութիւններին, որ նրանք ունեն եւ որը մենք  չունէինք: Ես յիշում եմ,  որ մենք, ի՜նչ դժուար էինք գտնում, ասենք, Քաֆքա եւ կարդում, կամ երբ մեր ձեռքը յանկարծ ընկնում էր որեւէ արեւմտեան արուեստագէտի գործ, բզիկ-բզիկ էր լինում, այնքան էինք կարդում եւ փոխանցում իրար: Այսօրուայ երիտասարդները ուղղակի բախտաւոր են: Եւ շատ լաւ մտածողութիւն ունեն: Ուղղակի ազատ ես այսօրուայ երիտասարդների հետ, կարող ես խօսել ժամանակակից հարցերի մասին:

«Ա.».- Ապագայ խոստումնալից նկարիչներ կա՞ն:

Ս. Գ.- Գիտէ՞ք, յատկապէս աղջիկները շատ տաղանդաւոր եւ շատ շնորհալի են: Դժբախտաբար, ամուսնանալով, ինչ-որ մի մարդու են գտնում իրենց կեանքում, որ ամբողջը փչացնում է: Ես հէնց աղջիկ նկարիչների մէջ եմ տեսնում մեր նկարչութեան ապագան, քանի որ նրանք շատ աւելի լաւ են նկարում, շատ աւելի տաղանդաւոր են, քան տղաները: Տղաներն ընկնում են  դրամ աշխատելու, առեւտրականութեան եւ նման այլ խնդիրների յետեւից  եւ դա մարդուն շեղում է հիմնական ստեղծագործական ճանապարհից:

«Ա.».- Պարո՛ն Գալենց, գուցէ անիմաստ է նման հարց տալը, բայց Յարութիւն Գալենցի ո՞ր նկարն էք յատկապէս սիրում:

Ս. Գ.- Բացառապէս բոլոր նկարները: Աներեւակայելի սիրահարուած եմ իմ հօր արուեստին: Եւ անընդհատ սովորում եմ նրանից: Տան երկրորդ եւ երրորդ յարկերը Գալենցների ցուցասրահն է, եւ թւում է, թէ մինչեւ հիմա պիտի յագեցած լինէի այդ ամէն ինչով, սակայն ամէն անգամ այնտեղ բարձրանալով` մի նոր բան եմ յայտնաբերում, նոր բան եմ տեսնում:

«Ա.».- Պարտաւորեցնու՞մ է Գալենց անունը:

Ս. Գ.- Ես ի հարկէ շատ հպարտ եմ այդ ազգանուան համար, սակայն Գալենց ազգանունը կրելը եւ այդքան հանճարեղ ծնողներ ունենալը մի տեսակ ստորադասում է քեզ: Ես անընդհատ պարտքի տակ եմ` բարձր պահելու այդ անունը:  Անընդհատ պիտի պայքարի մէջ լինես, որ իրենց կողքը կանգնես: Թէ չէ անընդհատ իրենք քեզ իջեցնում են ներքեւ, եթէ դու չկարողանաս պահել այդ անունը, դու կորած ես: Պիտի աշխատես, որ պիտակ չկպնի: Նոյն ապրումները ունէի նաեւ երիտասարդ տարիքում: Ես մարզիկ եղած եմ, շատ ուժեղ էի, բայց երբեք կռիւ չէի անում, ինձ զսպում էի, որ Գալենց անունը չվարկաբեկեմ:

«Ա.».- Նորից վերադառնալով աշնանը բացուելիք ցուցահանդէսին` ի՞նչ կ՛աւելացնէք այդ մասին:

Ս. Գ.- Այս ցուցահանդէսը շնորհակալական խօսք է լինելու` ուղղուած  Լիբանանի պետութեան ու ժողովրդին: Մի երկրի, որն ընդունեց Եղեռնից մազապուրծ ժողովրդի եւ նրան թոյլ տուեց դառնալ ոչ միայն վաճառական ու պարզ աշխատանքով ապրող, այլ հնարաւորութիւններ ստեղծեց` դառնալու արուեստագէտներ եւ մտաւորականներ: Եթէ հայի հոգին կարողացել է այնքան ազատուել, որ այստեղ զբաղուել է արուեստով, դա նաեւ այս երկրի, այս ժողովրդի կողմից մեզ արժանացած վերաբերմունքի շնորհիւ է: Նրանք կարող էին հայերին այնպէս վատ վերաբերուել, որ ստեղծագործելու մասին խօսք լինել չէր կարող: Եւ Լիբանանում ի յայտ եկած շատ անուններ դրա արդիւնքն են` Փոլ Կիրակոսեան, Ասատուր, յայտնի գրողներ, երգիչներ… Երբեք չի կարելի մոռանալ այն օգնութեան ձեռքը, որ պարզուած եղած է մեզ:

… Մենք այստեղ մի քանի ցուցասրահ այցելեցինք, որպէսզի տեսնենք, թէ որտե՞ղ է յարմար` կազմակերպել ցուցահանդէսը, եւ ես ապշեցի, որ սրահները այցելուներ չունեն: Իսկ մեր թանգարանն, օրինակ, օրական 30-40 այցելու ունի: Ես այստեղ ապրող մարդկանց, մանաւանդ երիտասարդներին խորհուրդ եմ տալիս անտարբեր չլինել արուեստի հանդէպ, քանի որ  երիտասարդութեան դաստիարակութեան, մարդու ինքնութիւնը ճանաչելու համար արուեստն ամենակարեւոր ճանապարհն է….