ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՄԻՋՈՒԿՈՎ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԹԱՓՕՆԸ

ԱՐԹՈՒՐ ԴՈԽՈԼԵԱՆ

Ընտրական օրէնսգիրքը թէեւ արդէն ընդունուած է, բայց խորհրդարանում աշնանային նստաշրջանը սկսուեց ընտրական` համամասնական եւ  մեծամասնական սկզբունքների շուրջ բանավէճով: Ընդհանրապէս ազատ ընտրութիւնների միջոցով իշխանութիւններ ձեւաւորելու խնդրի շուրջ ՀԱՔ-ի եւ ՀՅԴ-ի տեսակէտները համընկնում են: Սա նշանակո՞ւմ է արդեօք, որ միմեանց հետ մշտապէս հակասութիւններ ունեցող այս կուսակցութիւնները կարող են եւ համագործակցել:

Այս հարցերի մասին է հարցազրոյցը ԱԺ` ՀՅԴ պատգամաւորական խմբակցութեան անդամ Լիլիթ Գալստեանի հետ:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Ամիսներ առաջ մեր առաջին հարցազրոյցում, երբ քննարկւում էր Ընտրական օրէնսգիրքը, դուք ասացիք, թէ առաջիկայ ընտրութիւնները` ե՛ւ խորհրդարանի, ե՛ւ նախագահի, Հայաստանը ժողովրդավարական, իրաւական երկիր դարձնելու հարցում վերջին առիթն են: Ա՞յժմ էլ էք այդ կարծիքին: Վերջերս խորհրդարանում բանավէճ էր ծաւալուել համամասնական եւ մեծամասնական ընտրական սկզբունքների շուրջ: Արդեօ՞ք ուշացած չէր այդ բանավէճը: Ընտրական օրէնսգիրքն արդէն ընդունուած է:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Վերաբերմունքիս մէջ խմբագրումներ եւ փոփոխութիւններ չունեմ: Իսկապէս, եթէ մենք շահագրգռուած ենք որակեալ իշխանութեամբ, եթէ մեզ համար իսկապէս արժէք է ժողովրդավարութիւնն իր բոլոր բաղադրիչներով, եթէ մեզ համար արժէք է ընկերային արդար եւ իրաւական երկիրը, ապա հարցերի հարցն ըստ էութեան մնում են արդար ընտրութիւնները: Արդար ընտրութեամբ կազմուած իշխանութիւններն են, որ ի վիճակի են, ունեն բարոյական, քաղաքական, հոգեւոր ամբողջական պաշարը` առաջնորդելու ազգը, լուծելու այն բոլոր խնդիրները, որոնք այսօր Հայաստանի Հանրապետութեան առջեւ ծառացած են: Այնպէս որ, այո՛, դարձեալ պէտք է կրկնեմ, որ առաջիկայ խորհրդարանական, ինչպէս նաեւ դրան յաջորդող նախագահական ընտրութիւնների կազմակերպման որակը, արդար ընտրութիւնները շարունակում են մնալ մեր քաղաքական օրակարգի ամենաառանցքային հարցերից:

Ցաւօք, Հայաստանում խնդիրները ոչ թէ օրէնքի շուրջ են ծագում, այլ` այն իրականութեան, որում մենք ապրում ենք` այդ քաղաքական մշակոյթով, այդ քաղաքական աւանդոյթով, ընտրութիւնից ընտրութիւն կատարելագործուող ընտրական այլասերումներով, ընտրական ձայնը կեղծելով® Ես շատ յոյսեր չեմ կապում Ընտրական օրէնսգրքի հետ: Օրէնքները մի բան են` մեր իրականութեան մէջ բոլորովին այլ է դրանց իրացումը: Այնպէս որ,  հրաշալի ձեւակերպումներով, միջազգային փորձաքննութիւններ անցած տասնեակ օրէնքներ ունենք, բայց մեր կեանքը բոլորովին այլ կանոններով է ուղեկցւում:

Հ.- Ասում են` ամէն ինչ բնականոն է այն երկրներում, որտեղ անհանգիստ է խորհրդարանում, իսկ փողոցներում` հանգիստ: Իսկ երբ խորհրդարանում անդորր է, փողոցն է անհանգիստ լինում:

Պ.- Հիմնական քաղաքական բանավէճը պէտք է ծաւալուի խորհրդարանում: Երբ քաղաքական կշիռ ունեցող զանգուածների այս կամ այն ներկայացուցչական խմբի մուտքը խորհրդարան արգելափակում ես, շարունակ ունենում ես անհանգիստ փողոց, եւ սկսում ես սպասարկել նրա` շատ յաճախ փողոցային, վերջնագրային, շնական պահանջներին. քո երկրի ողնաշարն ես ջարդում ինքդ քո ձեռքով:

Հ.- Ես դիտարկումների արդիւնքում յանգել եմ այն եզրակացութեանը, որ նորանկախ Հայաստանի խորհրդարանը մտաւորական առումով շատ անգամ աւելի բարձր էր 90-ականներին, քան այսօր: Ներողութիւն եմ խնդրում, բայց սա միայն իմ տպաւորութիւնը չի:

Պ.- Անկեղծ` բոլորովին քարը սեփական պարտէզը նետուածի զգացողութիւն չունեմ, որովհետեւ ունեմ այն համոզումը, որ այս խորհրդարանի որակեալ խմբակցութիւններից մէկը, եթէ ոչ ամենաորակեալը, մերն է: Իսկ նշուած տպաւորութեանը կ՛ասեմ` այո՛, որովհետեւ մեր առաջին խորհրդարանը քիչ թէ շատ ազատ ընտրութեամբ ձեւաւորուած խորհրդարան էր եւ իր քաղաքական գունային բազմազանութեամբ, իսկապէս բազմագոյն էր, գաղափարների բախում կար, իսկ ճշմարտութիւնն այդ քաղաքական մտքի բախումներում է ծնւում:

Հ.- Այսօր շատերն են փաստում, որ 90-ականներին անկախ պետականութեան եւ նրա համար պայքարի գաղափարը շատ աւելի ամուր էր մեր մէջ, քան` մեր օրերում: Յետոյ ինչ-որ յետընթաց ապրեցինք: Ո՞րն էր դրա պատճառը: Ասում են` դա ինչ-որ ուժերի ծրագիրն էր: Եթէ այո` ապա ի՞նչ ուժերի մասին կարող է խօսք լինել:

Պ.- Շատ ենք սիրում մեր սեփական մեղքը ինչ-ինչ ուժերի վերագրել, դրսից մեղաւորներ փնտռել, երբ մեր բոլոր թերութիւնների, մեր բոլոր արատների, մեր ձախողումների հիմնական եւ միակ պատճառը մենք ենք: Եւ քսան տարիների մէջ, այո՛, ձեռքբերումներ ունենք, Արցախը` ազատագրուած հողն անսակարկելի արժէք է մեզ համար: Այն պետական արժանապատուութիւն շոյող, սնող կարեւորագոյն առանցքն է: Կարող եմ այլ ձեռքբերումներ եւս թուարկել. հարիւրաւոր, եթէ ոչ հազարաւոր օրէնքներ… բայց ո՞ւր է հայ մարդը: Հայ քաղաքացին էր լինելու անկախութեան կրողը, պետականութեան գաղափարի կրողն ու արժեւորողը: Ցաւօք սրտի, այսօր նա անտեսուած է, պետութիւնից օտարուած է, վիրաւորուած է, նրա իրաւունքները բռնաբարուած են… Եթէ հանրապետութիւնում 50 տոկոսանոց աղքատութիւն ունես, արդեօ՞ք հնարաւոր է այդքան երկփեղկուած հասարակութեան մէջ, քլանային սակաւապետական տնտեսութեամբ, շատ յաճախ նախագահի եւ վարչապետի կողմից ճշմարիտ ախտորոշումներով իրականութեան, բայց դրան չհետեւող քաղաքականութեամբ, կրկնակի ճշմարտութիւններով եւ չափանիշներով ապրել… Այս միջավայրում կորչում է մարդը… Իսկ պետութիւնը նախ պէտք է ուղղուած լինի մարդուն…

Հ.- Այդ ամէն ինչը շատ հասկանալի է: Բայց ո՞րն է դեղատոմսը:

Պ.- Դեղատոմսը շատ յստակ է: Դա մեր առաջին հարցն է, որից սկսեցինք մեր զրոյցը: Քանի դեռ երկրում արդար, ազատ ընտրութիւններ չեն կազմակերպուել եւ Հայաստանի Հանրապետութեան իշխանութիւնները չեն արտայայտում քո հասարակութեան պատկերը, նրա ազատ կամքի արտայայտութիւնը չեն, մենք պէտք է ունենանք հաշմանդամ պետութիւն, որը դատապարտուած է ներքին ցնցումների եւ արտաքին միջամտութեան: Այս գիտակցումով իշխանութիւն է մեզ հարկաւոր եւ բարձր քաղաքական կամք, որ ասի` տղե՛րք, բաւ է, մեր երկիրը դատարկուող երկիր է:

Հ.- Այն, ինչ լսեցի ձեզանից, բազմիցս եւ յատկապէս վերջին ժամանակաշրջանում լսել եմ ՀԱՔ-ից, նրա ղեկավար Լ. Տէր Պետրոսեանից: Ձեր, այսինքն` Դաշնակցութեան թուարկածների եւ ՀԱՔ-ի դրոյթների մէջ ես ոչ մի տարբերութիւն չեմ տեսնում:

Պ.- Ասուածները ո՛չ Դաշնակցութեան, ո՛չ էլ ՀԱՔ-ի մենաշնորհը չեն: Սա քաղաքակիրթ ժողովրդավարական աշխարհի բանաձեւն է:

Հ.- Իսկ ի՞նչն է խանգարում ՀԱՔ-ին եւ Դաշնակցութեանը` այդ ընդհանուր պատկերացումներով միասնաբար հանդէս գալ:

Պ.- Մենք կարող ենք միասնաբար պայքարել ընտրութիւններին` արտահերթ կամ ընթացիկ: Ինձ համար արժէքն ընտրութիւնների որա՛կն է: Բոլոր քաղաքական ուժերը պէտք է պատրաստ լինեն միմեանց հետ համագործակցութեան, եթէ շահագրգիռ են Հայաստանի ապագայով: ՀԱՔ-ի հետ էլ աշխատենք: Ազատ ընտրութեան հարթակը եւ կամքը, ցանկութիւնը կարծում եմ` պէտք է բոլոր քաղաքական ուժերին համախմբի Հայաստանի հեռանկարի համար:

Հ.- Լեւոն Զուրաբեանը հէնց դա էր ասում. եկէք` մի կողմ թողնենք քաղաքական համակրանքն ու հակակրանքը եւ միասին պայքարենք:

Պ.- Մենք էլ ենք նոյնը ասում:

Հ.- Կրկնեմ` իսկ ո՞վ կամ ի՞նչն է խանգարում ձեզ միասին գործելու: Յամառօրէն կրկնում եմ հարցս, որովհետեւ ե՛ւ դուք, ե՛ւ ՀԱՔ-ի ղեկավարները տառացիօրէն նոյնն էք ասում:

Պ.- Իսկապէս, մենք ՀԱՔ-ի հետ գաղափարական բազմաթիւ անհամատեղելիութիւններ միգուցէ եւ  ունենք, բայց տուեալ պարագայում գաղափարական խնդրի հարց չէ: Իշխանութիւն ձեւաւորելու խնդիրն է` օրինական, ժողովրդավարական ճանապարհով: Այս` ազատ, արդար ընտրութիւններ օրակարգի շուրջ մենք միմեանց հետ գործակցելու եզրեր ունենք, պէտք է մեր ամբողջ քաղաքական դաշտը քաղաքական կամք դրսեւորի:

«Աւանկարտ»
5 հոկտեմբեր, 2011

 

Share this Article
CATEGORIES