Համասի Դերակատարութիւնը Տարածաշրջանում Աշխուժանում Է

Արաբագէտ ՍԱՐԳԻՍ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ

Մի քանի օր տեւած պաղեստինաիսրայէլական հակամարտութիւնն աւարտուեց նոյեմբերի 21-ին հակամարտող կողմերի` Համաս պաղեստինեան իսլամական խմբաւորման եւ Իսրայէլի միջեւ եգիպտաամերիկեան միջնորդութեամբ ստորագրուած զինադադարով` «անդորր անդորրի դիմաց» սկզբունքի հիման վրայ: Զինադադարից անմիջապէս յետոյ հակամարտող կողմերը յայտնեցին հակամարտութիւնից իրենց յաղթանակած դուրս գալու մասին: Նոյնն արեց նաեւ Համասը` տօնելով եւ ներկայացնելով իր գործողութիւնը որպէս յաղթանակ Իսրայէլի նկատմամբ:

Նոր զարգացումները ցոյց տուեցին, որ Համասը 2008թ. ի վեր ամրապնդել է իր դիրքերը` աւելացնելով սեփական հնարաւորութիւնները տարածաշրջանում` օգտագործելով հեռահար գործողութեան ռազմական միջոցներ, ոչնչացնելով իսրայէլական անօդաչու թռչող սարքեր, իրականացնելով ահաբեկչական գործողութիւններ, զանգուածային հրթիռակոծութեան ենթարկելով Իսրայէլի տարածքը` սպառնալով Թել Աւիւին եւ Երուսաղէմին: Նմանօրինակ գործողութիւններով Համասը ստիպում է հաշուի նստել իր հետ:

Լինելով իսլամական արմատական կառոյց եւ նպատակ ունենալով Պաղեստինում  ստեղծել իսլամական պետութիւն`  Համասն իր գաղափարախօսութիւնը կառուցում է հակասիոնիստական ուղղուածութեան հիմքի վրայ` սեփական հռչակագրում ամրագրելով այն դրոյթը, որ «Իսրայէլը պէտք է գցել ծովը»: Ընդհանուր առմամբ, նման դրոյթներով առաջնորդուող խմբաւորման համար դժուար է լիարժէքօրէն ներգրաւուել տեղի ունեցող արդի շրջանային գործընթացներում, առաւել եւս, որ Իսրայէլն իր ստեղծման օրուանից լուրջ դերակատարութիւն ունի տարածաշրջանում եւ հետեւողական ու անողոք պայքար է մղում Իսրայէլի գոյութիւնը կասկածի տակ առնող իսլամական արմատական խմբաւորումների դէմ: Սակայն, մեծ հաշուով, նմանատիպ դիրքորոշումն է ապահովում Համասի յաջողութիւնները Կազայի հատուածում:

Համասը 2007թ.ից վերցրել է Կազայի հատուածում իշխանութիւնը եւ մինչեւ օրս ինքնուրոյն է իրականացնում հատուածի ղեկավարումը Պաղեստինի ինքնավարութեան առաջնորդ Մահմուտ Ապպասից անկախ: Արմատականների առաւել չափաւոր թեւի ներգրաւուածութիւնը ներքաղաքական գործընթացներին նորութիւն չի, յատկապէս Համասի համար: Այն միշտ իր ուշադրութեան կենտրոնում է պահել արաբական «փողոցը», զբաղուել հիւանդանոցների, դպրոցների, մանկապարտէզների հովանաւորութեամբ, աշխուժօրէն ներգրաւուած եղել պաղեստինեան ընտրութիւններին:

Միւս կողմից` Համասի աշխուժ ներգրաւուածութիւնը ներքաղաքական գործընթացներում իր ազդեցութիւնն է ունենում առաւել ծայրայեղ իսլամական կառոյցների դիրքորոշման վրայ: Վերջիններս յայտնի են իրենց բացասական վերաբերմունքով քաղաքական դաշտում գործունէութեան նկատմամբ` իրենց պայքարում կարեւորելով անմիջական ռազմական գործողութիւններն ուղղուած ոչ միայն ոչ իսլամ, այլեւ իսլամ աշխարհիկ-անհաւատ վարչախմբերի դէմ:

Համասի նման գործունէութիւնը Իսրայէլի դէմ ուղղուած գործողութիւններում վկայութիւնն է այն բանի, որ կառոյցը դրանով բարձրացնում է իր հեղինակութիւնն ու ազդեցութիւնը իսլամ արմատականների շրջանում` վերահաստատելով իր վճռականութիւնն Իսրայէլի դէմ պայքարում` հիւսիսափրիկեան, մերձաւորարեւելեան եւ այլ տարածաշրջաններում գնալով աւելացող արմատական տրամադրութիւնների խորապատկերի ներքոյ: Համասը միշտ լարուածութեան մէջ է պահել տարածաշրջանը եւ յատկապէս Իսրայէլին` ժամանակ առ ժամանակ հրթիռակոծութեան ենթարկելով վերջինիս տարածքը:

Միւս կողմից` Համասի պայքարը Իսրայէլի դէմ որոշակի շահեր է ապահովում կառոյցին, առաջին հերթին` իսլամական աշխարհի երկրներից: Մերձաւոր Արեւելքում բաւական արագ ընթացող զարգացումներում տեղի են ունենում ուժերի վերադասաւորումներ, եւ այս առումով Համասին պէտք էին նոր հովանաւորներ գտնել` տարածաշրջանում ստեղծուած հակաշիիական` հակասուրիական եւ հակաիրանական տրամադրութիւնների պարունակում: Նման դերում հանդէս են գալիս Եգիպտոսը, Թուրքիան եւ Պարսից ծոցի միապետութիւնները:

Իսրայէլը պէտք չէ թերագնահատի այդ պաղեստինեան խմբաւորման գործողութիւնների արդիւնաւէտութիւնը, առաւել եւս մի քանի տասնամեակ շարունակուող պաղեստինեան  հիմնախնդիրը հանդիսանում է իսլամական մի շարք երկրների արտաքին եւ ներքին քաղաքական հիմնախնդիրներից, ինչը ենթադրում է Համաս խմբաւորման դերակատարութեան եւ Իսրայէլի  անվտանգութեանն ուղղուած սպառնալիքի աւելացում: Եւ հետեւաբար կարելի է փաստել, որ իսրայէլական օդուժի գերճշգրիտ հարուածներից եւ յատուկ նշանակութեան գործողութիւններից Համասի ղեկավար օղակը թուլանում է, Իսրայէլի դէմ ռազմական գործողութիւններում Համասը կիրառում է զգալի ռազմական միջոցներ, սակայն Համասը լուծում է իր համար հեռու գնացող խնդիրներ. ստանում է նոր հովանաւորներ, բարձրացնում է իր հեղինակութիւնը եւ վերածւում աշխուժ գործօնի տարածաշրջանային զարգացումներում, որի հետ Իսրայէլը պէտք է հաշուի նստի:

«Արմէնփրես»

Share this Article
CATEGORIES

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )