50 Տարի Առաջ (7 Փետրուար 1963)
Միւնիխի Ռատիոկայանը
«Բագին»-ի Մասին
Միւնիխի Ազատութեան ռատիոկայանը յունուար 13-ի իր հաղորդագրութեան մէջ հետեւեալ արտայայտութիւնը ունեցաւ «Բագին» ամսագրի մասին.-
Գրականութեան եւ արուեստի ամսագիր «Բագին»-ը բոլորեց իր հրատարակութեան առաջին տարին: Իր առաջին իսկ համարները մեծ յաջողութիւն գտան ընթերցողներու մօտ:
Արդէն լոյս տեսաւ «Բագինի»-ի երկրորդ տարուան առաջին համարը: Խմբագրական յօդուածին մէջ կը շօշափուին զանազան հարցեր` կապուած գրականութեան, արուեստին եւ գրական նոր սերունդին:
Խմբագրականին մէջ մենք, ի միջի այլոց, կը կարդանք.
«Բագին»-ի հրատարակութիւնը անհրաժեշտ պահանջի մը արդիւնքն էր: Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի մէջ համախմբուած հայ զանգուածները կէս միլիոնէն աւելի թիւ մը կը հաշուեն, հայեցի կրթութեամբ զանգուած մը, որ իր մտաւորական եւ գրական ապրումներուն արտայայտիչը պիտի ունենար:
«Բագին» հայ հոգեկան արտայայտութիւններու մեհեանն է, ուր միտքը կրնայ բողբոջիլ եւ ուղիղ ճանապարհով հասնիլ հայ մարդու սրտին եւ մտքին: «Մենք կը հաւատանք հայ հանճարին եւ տաղանդին: Կը հաւատանք լոյսի պաշտամունքին, որ մեր ցեղին գլխաւոր յատկանիշը եղաւ: Դարերու ընթացքին, բազմապիսի միջավայրերու մէջ, աննպաստ պայմաններու տակ հայ միտքը խաւարէն դարձաւ դէպի լոյսը, գռեհկութենէն դէպի արուեստը ու արուեստին զանազան արտայայտութիւնները:
«Մեր ազգային գերագոյն յատկանիշը ստեղծագործութիւնն է` արուեստ, գրականութիւն, ճարտարապետութիւն: Մէկ խօսքով` ՄՏՔԻ ԼՈՅՍ: Հայուն հոգեկան աղբիւրը առատաբուխ եղած է մեր գրականութեան ոսկեդարէն մինչեւ մեր օրերը: Ժամանակակից նիւթապաշտութիւնը եւ քաղաքական յոռետեսութիւնները չեն կրնար ցամքեցնել ոսկիէ աղբիւրը հայ մտքին:
Գրական մեր ըմբռնումները բանաձեւած ենք «Բագին»-ի առաջին թիւի խմբագրականով: Երբ կը ձեռնարկենք երկրորդ տարուան հրատարակութեան, մեր գրական դաւանանքը նոյնը կը մնայ: Այս ամսագիրը ազատ բեմը պիտի ըլլայ հայ գրականագէտներուն եւ մտաւորական ընտրանիին: Մեզ շահագրգռողը տաղանդն է»:
«Բագին»-ը յատուկ ուշադրութիւն կը դարձնէ նորահաս գրական սերունդին, սկսնակ գրողներու վրայ: Ամսագիրը կը գրէ.
«Նորահաս գրողները պիտի քաջալերենք միշտ այն համոզումով, որ նոր սերունդի շարքերէն կը ծնին վաղուան բանաստեղծներն ու գրագէտները:
Մէկ տարուան հունձք արդէն մատուցած ենք հայ ընթերցողներուն: Տարուան մը բովանդակութենէն դուք կը տեսնէք, թէ «Բագին»-ի շուրջ համախմբուած են մօտ 60 գրողներ, որոնցմէ 20-ը հին հեղինակներ են, 22-ը` միջին սերունդի հեղինակներ, որոնք արդէն գրական անուն մը ունին, եւ` 18 նոր գրողներ: Այս համախմբումն իսկ յաղթանակ մըն է գրական այս հանդէսին համար: Ուժերու համախմբումը արդէն նպատակներէն մէկն է «Բագին»-ի:
Այնուհետեւ «Բագին» կը գրէ.
«Հայ միտքի միահաւաք արտայայտութիւնը եւ անոր ընդհանրական բաշխումը սփիւռքի ընթերցողներուն` կը ստեղծէ գրական մթնոլորտ մը` ցրուած հայութեան մէջ եւ կը պահպանէ հայ ոգին առողջ եւ կենսունակ:
«Խմբագրութիւնը կը ձգտի ճոխացնել եւ հետաքրքրական դարձնել այս ամսագիրը, որ գաղութէ գաղութ հոգեկան կապի զօրաւոր ազդակ մը սկսած է արդէն հանդիսանալ»:
Հայկական սփիւռքը միշտ կատարած է իր պարտքը հանդէպ մեր ազգային մշակոյթին: Ան կ՛օգնէ բոլոր այն ձեռնարկներուն, որոնք կը ծառայեն մեր մշակոյթի հարստացման եւ զարգացման` սփիւռքի մէջ: Այդ պատճառով ան սիրով ընդառաջ կ՛երթայ «Բագին»-ին, որուն վիճակուած է մեծ դեր խաղալ առաջին հերթին Մերձաւոր Արեւելքի, այնուհետեւ միւս հայկական գաղութներուն մէջ:
Պէյրութի Մէջ Մէկ Պողոտայ Եւ 20 Փողոցներ
Պիտի Կոչուին Հայկական Անուններով
Արմենիա, Դանիէլ Վարուժան, Սիամանթօ,
Երեւան, Մասիս, Անդրանիկ, Րաֆֆի, Կիլիկեա Եւ Այլն
Պէյրութի քաղաքապետական խորհուրդին որոշումով մէկ պողոտայ եւ 18 փողոցներ պիտի կոչուին հայկական անուններով, ինչպէս նաեւ երկու փողոցներ պիտի պահեն իրենց հայկական նախկին անունները:
Հայաշէնի եւ Ճերմակ տուներու միջեւ, Նահրի քորնիշէն սկսեալ եւ մինչեւ Սալամի դաշտը երկարող բացուելիք նոր պողոտան, որ պիտի ունենայ 20 մեթր լայնք, պիտի կոչուի Արմենիա:
Հայաշէն թաղին մէջ եօթը փողոցներ պիտի կոչուին հետեւեալ անուններով.
Դանիէլ Վարուժան, Սիամանթօ, Անի, Մասիս, Արաքս, Հայաշէն եւ Թորգոմեան վարժարան:
Ճերմակ տուներու մէջ գտնուող փողոցները, իրենց տասը ճիւղաւորումներով եւ թուագրուած, բոլորն ալ պիտի կոչուին Րաֆֆի:
Էշրեֆիէի Ս. Յակոբ եկեղեցիին առջեւէն իջնող ճամբան պիտի կոչուի Ս. Յակոբ:
Էշրեֆիէի հայ կաթողիկէ պատրիարքարանին քովէն անցնող ճամբան պիտի կոչուի Հայ կաթողիկէ պատրիարքարան:
Ս. Նշան մայր եկեղեցւոյ քովէն անցնող ճամբան պիտի կոչուի Հայ լուսաւորչական եկեղեցի:
Նոր Հաճըն թաղի մէջ գտնուող եօթը փողոցներ պիտի կոչուին հետեւեալ անուններով.
Կիլիկիա, Վարդան, Արարատ, Վան, Անդրանիկ, Երեւան եւ Խաչատուրեան, երգահան Արամ Խաչատուրեանի անունով:
Այն Մրէյսէի շրջանը, Կրահամ կայարանէն վար իջնող ճամբան, որ հայ հին բժիշկի մը մականունով կը կոչուէր Վարդապետ, պիտի պահէ իր նախկին անունը:
Ինչպէս նաեւ ծանօթ Սուք Էրմէն շուկայի փողոցները պիտի պահեն իրենց նախկին անունները` Սուք Էրմէն: