Աղաբեկեան. «Այլ Երկրներում Ներդրումներ Անելու Փոխարէն Արցախ Գնացէ՛ք»

ԱՐՄԻՆԷ ՍԻՄՈՆԵԱՆ

Ստորեւ կու տանք Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան փոխվարչապետ Արթուր Աղաբեկեանի հետ կատարուած հարցազրոյց մը, որուն մէջ վերջինս կ՛անդրադառնայ Մաքսային միութեան Հայաստանի անդամակցութեան, այդ անդամակցութեան Արցախի վրայ ունենալիք հետեւանքներուն եւ Արցախի մէջ ներդրումներու քաջալերման:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Մաքսային միութեանն անդամակցելու շուրջ Հայաստանում ընթացող քննարկումներում արտայայտուող հիմնական մտահոգութիւնն է` որտե՞ղ է Արցախի Հանրապետութեան տեղը, հնարաւո՞ր է, որ մաքսային սահմանը շրջանցի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը, ու վերջինս Հայաստանի հետ համընթաց չներգրաւուի յիշեալ կառոյցում: Արցախում կա՞յ նման անհանգստութիւն:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Հայաստանի ոչ մի իշխանութիւն չի կարող իրեն թոյլ տալ դիմել այնպիսի քայլի, որը կարող է նման վտանգ պարունակել: Այսօր Արցախի տնտեսութիւնն ամբողջութեամբ համարկուած է Հայաստանի տնտեսութեանը, Արցախի արտադրողի համար թիւ մէկ շուկան Հայաստանն է: Իսկ սա նշանակում է, որ յետդարձ քայլ չի կարող լինել:

Արցախում նման մտահոգութիւններ ամենեւին չկան, մենք այն կարծիքին ենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւն – Հայաստան շարունակուող համարկումի գործընթացների վերջնարդիւնքը մէկ օր պէտք է լինի միասնական Հայաստան ունենալը:

Ինչ վերաբերում է Արցախի ներկայիս կարգավիճակի վրայ Մաքսային միութեան հնարաւոր ներազդեցութեանը, դեռ վաղ է այդ մասին եզրայանգումներ անելը, քանի դեռ քննարկման առարկայ չեն դարձել Մաքսային միութեանը Հայաստանի անդամակցման հիմնարար սկզբունքները:

Բայց մի բան փաստ է, որ այդ գործընթացը պէտք է խարսխուած լինի այն իրողութեան վրայ, որ Արցախի տնտեսութիւնը Հայաստանի տնտեսութեան մի մասն է:

Հ.- Ոչ պակաս մտահոգիչ է Մաքսային միութեան անդամ Ղազախստանի դիրքորոշումը, մանաւանդ երբ ղազախ քաղաքագէտների մակարդակով Պաքուն պատգամներ էր ուղարկել, թէ պաշտօնական Ասթանան չի ընդունի Հայաստանի անդամակցութիւնը Մաքսային միութեանը Ղարաբաղի հետ միասին, քանի որ Արցախի հարցում համամիտ է Պաքուի դիրքորոշմանը:

Պ.- Այո, դրանք Ազրպէյճանի դրդմամբ հնչած պատգամներ են: Այն, որ Արցախի հարցում Ասթանայի դիրքորոշումը ներդաշնակ է Պաքուի դիրքորոշմանը, պարզորոշ երեւաց նաեւ Իսլամական համագումարում. Ղազախստանը միշտ կողմ է քուէարկել Ազրպէյճանի տարածքային ամբողջականութեանը:

Բայց եթէ այդ երկրի կողմից Հայաստանի առաջ նման պայման դրուի` անդամակցութիւն առանց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան մասնակցութեան, ապա Հայաստանը չի՛ կարող մաս կազմել նման միութեան: Սա գիտակցում են ե՛ւ Հայաստանի, ե՛ւ Արցախի իշխանութիւնները, ե՛ւ մեր ժողովուրդը` Արցախում ու Հայաստանում:

Հ.- Վերջերս Ղարաբաղ-Ազրպէյճան համագործակցութեան մասին անսպասելի կոչով հանդէս եկաք, ասելով` Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան իշխանութիւնները պատրաստակամ են Ազրպէյճանի հետ երկխօսութիւն սկսել ջրային պաշարների համատեղ կառավարման շուրջ: Խօսքը ինչպէս Սարսանկի ջրամբարի, այնպէս էլ Թարթառ գետից տարբեր ուղղութիւններով հոսող ջրերի օգտագործման մասին է:

Պ.- Զինադադարի կնքումից յետոյ Արցախը դիւանագիտական տարբեր խողովակներով կոչ է արել Ազրպէյճանին, որ պատրաստ է սահմանային համագործակցութեան:

Ի տարբերութիւն Պաքւում հնչած ամբոխավարական յայտարարութեան, թէ Ազրպէյճանը պատրաստ է կազ վաճառել Հայաստանին, ինչին չեն կարող հաւատալ ոչ միայն ազրպէյճանցիները, այլեւ հայերս, Արցախն այդ ամբոխավարութեան հակադրեց յստակ առաջարկ` հիմքում ունենալով հետեւեալ սկզբունքը. Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի խաղաղ կարգաւորումը հնարաւոր է միմիայն հանդուրժողականութեան ու համագործակցութեան ճանապարհով: Իսկ դա կարող է դրսեւորուել տարբեր հարթութիւններում` զինադադարի դրութեան պահպանումից մինչեւ համաճարակների տարածման դէմ պայքարը:

Ինչ վերաբերում է ջրային պաշարներին, ապա Արցախն այստեղ իր յստակ շահն է հետապնդում: Արցախի գիւղատնտեսութիւնն օր օրի զարգանում է, ստեղծուած են գիւղատնտեսական մեքենաթրաքթէօրային կայաններ, եւրոպական երկրներում արտադրուող լաւագոյն գիւղատնտեսական արհեստագիտութիւնն է աշխատում Արցախում, անհրաժեշտութիւն է առաջացել էլ աւելի ընդլայնել ոռոգովի հողերի քանակը, իսկ դա հնարաւոր է Թարթառ գետի ջրային պաշարների հաշուին:

Կայ երկու ճանապարհ. Արցախ-Ազրպէյճան երկխօսութեան դէպքում երկու կողմերն էլ կը շահեն, համատեղ կը կառավարուի Սարսանկի ջրամբարի ջուրը, արդիւնքում ե՛ւ Արցախի գիւղատնտեսութեան համար յատկացուած տարածքները կը դառնան ջրովի, ե՛ւ ջրից կ՛օգտուի ազրպէյճանցի հողօգտագործողը, իսկ այդ երկիրն ունի ջրային պաշարների լուրջ պակաս:

Եթէ Ազրպէյճանը չարձագանգի համագործակցութեան կոչին, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան կառավարութիւնը ստիպուած կը լինի խոշոր ներդրումներ անել, կառուցել հզօր մղիչ կայաններ, ու ջրային պաշարները միայն սեփական տարածքներ մղել: Մենք առնուազն 10,000-ից աւելի հեկտար հողատարածք կարող ենք դարձնել ոռոգովի: Դա նշանակում է մի քանի անգամ կրկնապատկել գիւղատնտեսական մթերքի բերքատուութիւնը: Ուրեմն ինչո՞ւ չգնալ նման համագործակցութեան:

Հ.- Եթէ Ազրպէյճանի նախագահը յայտարարում է, թէ Հայաստանն ու Արցախը շրջափակման մէջ պահելով իրականութիւն է դարձնում Հայաստանը թուլացնելու իր երազանքը, կարծում էք կ՛արձագանգի՞ մի ծրագրի, որը նպաստելու է Արցախի զարգացմանը:

Պ.- Ազրպէյճանի կողմից արդէն իսկ մերժողական յայտարարութիւններ են հնչել, բայց մենք ակնկալում ենք միջազգային հանրութեան աջակցութիւնը, տեղեկացրել ենք Կարմիր խաչին, համանախագահներին եւ այն միջազգային կառոյցներին, որոնք շահագրգիռ են Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի խաղաղ հանգուցալուծմամբ:

Արցախի առաջարկը կառուցողական է, դրա համար էլ այն արդէն իսկ հետաքրքրել է միջազգային կառոյցներին, որոնք կը փորձեն այս հարցում հանդէս գալ որպէս միջնորդ:

Հ.- Արցախի գիւղատնտեսական հնարաւորութիւններն անհրաժեշտ չափո՞վ են օգտագործւում:

Պ.- Ոչ, եւ հիմնական գործօնը Արցախի փոքրաթիւ բնակչութիւնն է, 140,000 բնակիչ ունեցող երկիրը չի կարող այնքան գիւղատնտես ունենալ, որոնք կը զբաղուեն աշխուժ գիւղատնտեսութեամբ, կը հիմնեն գիւղական տնտեսութիւններ ու կը ստանան անհրաժեշտ արդիւնք: Այդ նպատակով մենք այսօր լայնածաւալ քարոզչութիւն ենք իրականացնում` յոյսով, որ Հայաստանից եւ արտասահմանից կը գան իրական ներդրողներ, կը մշակեն դեռ անմշակ մնացած հազարաւոր հեկտար հողերը:

Յաճախ եմ լսել կեղծ տեղեկատուութիւն այն մասին, թէ Արցախում հողերը զաւթել են զօրավարները: Նման խօսքեր տարածողներն արդարացնում են իրենց չմասնակցութիւնը Արցախի համար ռազմավարական կարեւոր նշանակութիւն ունեցող խնդրի լուծմանը:

Շարունակելի