Յասմիկ Պապեան. «Իսկական Հայրենասիրութիւնը Քո Տեղը Քեզնից Աւելի Լաւերին Զիջելն Է»

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ

AT_HasmikPapianՅասմիկ Պապեանի մասին գրում են` երգչուհի, բայց նրա մասնագիտութիւնն աւելին է, քան` բեմում պարզապէս երգող երգչուհու գործը: Նա ամենաբարդ թատերական սեռի նոյնքան բարդ դերասանուհի է. բաւական է մէկ անգամ տեսնել նրա խաղը` աշխարհի շքեղ օփերային թատրոններից մէկի շքեղ մի բեմադրութեան մէջ, համոզիչ կը դառնայ դերասանական այն մեծ տաղանդը, որ ունի: Նա խաղացել է օփերային թատրոնի ամենապահանջուած կանացի դերերը, փայլել է այնպէս, ինչպէս ամենաիսկական թագուհիներն ու արքայադստրերն են փայլում ամենաիսկական պալատներում: Թագաւորական ու ազնուական հնագոյն կերպարներից մինչեւ ժամանակակից օտարազգի կնոջ տիպարները մարմնաւորելիս` Յասմիկ Պապեանը մնացել է Հայաստանում ծնուած մի համեստ հայուհի, ով հազարների մէջ առանձնացել է հէնց հայկականութեանն ու ծիներին հաւատարիմ լինելու իր սկզբունքով: Արուեստի մէջ միշտ չէ, որ այս «օրէնքը» գործում է. յաճախ են արուեստագէտներն անուանափոխւում, առաջ գնալու համար իրենց ծագման մէջ այլ տարրեր ներմուծում եւ այլն: Յասմիկ Պապեանն այդ միջոցին չի ենթարկուել` իր օրինակով ապացուցելով, որ ուրիշներից տարբերուելու եւ իւրայատուկ լինելու գրաւականներից մէկն էլ արուեստագէտի հաւատարմութիւնն է արմատներին ու անցած ճանապարհին: «168 ժամ»-ին նրա տուած հարցազրոյցի ժամանակ չխօսեցինք այդ ճանապարհի մասին (շատ է գրուել, եւ յայտնի է, թէ ինչպէս է նուրբ եւ քնքուշ երեւանցի ջութակահարուհին նուաճել աշխարհի հզօր բեմերը), այլ քննարկեցինք բոլորիս այս օրերին յուզող հարցեր. տեսնել է պէտք, թէ ինչպէս է մեր շուրջը տեղի ունեցող ամէն մի բացասական երեւոյթի մասին խօսելուց արուեստագէտը կնճռոտում դէմքը, իսկ ամէն մի զինուորի մահը պարզապէս տառապանքների գիրկն է նետում նրան:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Անցեալ տարի Հայաստան վերադարձի մասին էիք ակնարկում, դեռ շո՞ւտ է այդ մասին խօսելը:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Ո՛չ, շուտ չէ, նոյնիսկ ուշացել եմ: Ինձ անընդհատ թւում է, թէ ուշացել եմ Հայաստան վերադառնալ: Պարզապէս մի քանի թեքնիք հարց կայ, որոնցից մէկն աղջկաս դպրոցի հարցն է: Նա հիմա 8-րդ դասարանում է, աւագ դպրոցի համար դեռ շուտ է, մի տեսակ մէջտեղում է: Ճիշդ է, հայերէն շատ լաւ խօսում եւ գրում է, բայց այն մակարդակի չէ, որ կարողանայ որոշ առարկաներ հայերէնով սովորել: Ինքը հիմա այնտեղ գնում է գիմնազիա, պետական դպրոց, որը գործում է 1564 թուականից, որտեղ սովորել են Շուպերթը, Հիւկօ Վոլֆը, շատ յայտնի մարդիկ: Տարրական դպրոցում շատ լաւ նիշեր ունէր, կարողացաւ ընդունուել այս դպրոցը, պէտք է կարողանայ պահել այդ սանդղակը, որպէսզի ստանայ հասունութեան վկայականը, ինչը ցանկալի է, որ ունենայ: Ուստի, թերեւս, ես աւելի շուտ գամ, քան` ինքը: Ես շտապում եմ: Ի հարկէ, միւս կողմից էլ ափսոսում եմ, որ ինքը շատ բաներ է կորցնում` Հայաստանում չապրելով: Ճիշտ է` այնտեղ ուսման եւ գիտելիքների առումով ամէն ինչ ունի, բայց այն, ինչ ես եմ ունեցել իր տարիքում, անբացատրելի մի բան, ինքը չի ունենայ: Այդ պակասն, ի հարկէ, լրացնում ենք ամրանն իրեն այստեղ բերելով, ընկերների եւ հարազատների հետ շփումներով:

Հ.- Ինչո՞վ է պայմանաւորուած այս անգամ ձեր շտապելը:

Պ.- Երեք տարի է` շտապում եմ:

Հ.- Իսկ բեմական գործունէութիւնը՞…

Պ.- Չի տուժի: Կը գնամ-կը գամ, միգուցէ մի քիչ աւելի քիչ յաճախականութեամբ:

Հ.- Ամէն տարի գալիս էք Հայաստան: Մարդկանց տրամադրութիւնները փոխուա՞ծ էք տեսնում:

Պ.- Անկեղծ ասած` մարդկանց տրամադրութիւնները տարեցտարի դէպի անկում են գնում: Բայց յանկարծ այնպիսի լուսաւոր կէտերի ես հանդիպում, որոնք ոգեւորում են: Օրինակ, տեսնում ես մարդկանց, ովքեր փոքրիկ գործեր են սկսել, ամբողջ ընտանիքով լծուած են դրան, պայքարում են, աշխատում են: Այդ ցանկութիւնն ինձ զարմացնում է: Դրանք հիմնականում ձեռնարկատիրութեան ոլորտում են, ասենք` մէկը վարկ է վերցրել, խաղողի այգիներ է տնկել (նրա պատրաստած գինին ամենահամովն է ինձ համար) եւ դռներ կոտրելով` առաջ է գնում, կամ մէկին գիտեմ, որ հայկական աւանդական ընթրիքներ է պատրաստում եւ դրանց մասին քարոզում աշխարհով մէկ: Նմանատիպ նախաձեռնութիւնները լուսաւոր կէտեր են թւում ընդհանուր տրամադրութեան մէջ, պարզապէս այդ նոյնը պիտի լինի նաեւ մշակութային ոլորտում: Մեր մշակութային ոլորտը ցաքուցրիւ է, ուղղորդուած չէ: Ես գնացի թատրոն, մի ներկայացում դիտեցի, լաւն էր, բայց հնաոճ էր: Մենք 90-ականներից յետոյ մի բաց ունենք, որը պէտք է լրացնել եւ շատ արագ առաջ գնալ, որովհետեւ այսօր աշխարհի պահանջներն արուեստի աշխարհում բոլորովին ուրիշ են:

Հ.- Իսկ այդ բացը լրացնելու պահն ինչ-որ երկար չտեւե՞ց, ինչո՞վ է պայմանաւորուած:

Պ.- Արհեստավարժների պակասով:

Հ.- Դուք, օրինակ, որ վերադառնաք, անելո՞ւ էք առաջարկներ:

Պ.- Անպայմա՛ն: Եթէ դրա կարիքը կայ: Եթէ ցանկութիւն լինի լսելու:

Հ.- Ձեր մտահոգութիւնները յայտնու՞մ էք պաշտօնական հանդիպումների ժամանակ, եթէ այդպիսիք լինում են:

Պ.- Բարձր ատեաններում հանդիպումներ չեմ ունեցել, բայց ի հարկէ, գիտեն, որ կամ, ներկայ եմ: Ի դէպ, իմ վերջին համերգին Օփերային թատրոնի նոր տնօրէնն էր ներկայ, ինչն ինձ ուրախացրեց: Տարիներ շարունակ ես չեմ տեսել, որ Օփերայի թատրոնից ոեւէ մէկը գայ Ֆիլհարմոնիքի համերգներին: Չեն գնում, չեն լսում իրար, չեն աջակցում, կարող են նոյնիսկ քննադատել: Օփերային թատրոնի տնօրէնի նշանակման շուրջ խօսակցութիւններ եղան. շատերն ասում էին, որ սխալ է օփերայի հետ կապ չունեցող մարդուն այդ պաշտօնում նշանակել: Դուք ի՞նչ կարծիքի էք, այդ առումով ինչպիսի՞ն է աշխարհում փորձը: Շատ պարտադիր չէ, որ Օփերային թատրոնի տնօրէնը լինի օփերային արուեստի գիտակ: Նա պիտի լինի լաւ վարչագէտ, լաւ կազմակերպիչ: Աշխարհում կան օփերաներ, որոնց տնօրէնը երաժիշտ չէ, բայց նա ունի շատ մեծ մտահորիզոն, ունի գաղափարներ, սիրում է այդ արուեստը: Բոլոր բնագաւառներում է նոյնը, եթէ, ասենք, Գիտութիւնների ազգային ակադեմիայի տնօրէնը չսիրի գիտութիւնը, հեռու լինի գիտութիւնից, չյարգի այդ բնագաւառը, չի կարող աշխատել: Իսկ աշխարհում ընդհանրապէս փորձը այսպէս է. կայ օփերայի գեղարուեստական ղեկավար, կայ գլխաւոր տնօրէն, կայ մէկ այլ ուրիշ տնօրէն, որը շատ արհեստավարժ է, հասկանում է ձայներից, ընտրում է երգիչների կազմը: Մեզ մօտ դա գեղարուեստական ղեկավարն է անում, նա է որոշում` ինչպիսի՛ խաղացանկ է պէտք, եթէ տնօրէնը հեռու է նման հարցերից, ի հարկէ, նա չի կարող որոշել, իր կողքին այդպիսի մէկը պիտի լինի:

Հ.- Եթէ գաք Օփերային թատրոն, ի՞նչ էք անելու:

Պ.- Օփերային թատրո՞ն: Բայց ինձ ոչ ոք չի հրաւիրել այնտեղ: Եթէ ես գամ Հայաստան, ի հարկէ, դեռ չեմ մտածել` ինչ կ՛անեմ, բայց հաստատ մի բան կ՛անեմ:

Հ.- Գուցէ ձեր դպրոցը՞ հիմնէք եւ փոխանցէք ձեր փորձառութիւնը:

Պ.- Իմ փորձառութիւնն անպայման պիտի փոխանցեմ, դա կը լինի վարպետութեան դասերի միջոցով թէ այլ ձեւով, բայց կը փոխանցեմ: Ինձ յաճախ են դիմում երգիչներ, խնդրում են, որ լսեմ իրենց, խորհուրդ տամ, բայց առաջին հարցը միշտ լինում է` ինչպէ՞ս գնալ այստեղից: Այդ հարցին ես չեմ կարող պատասխանել, միայն կարող եմ ասել, որ երգիչը, նախեւառաջ, պիտի կայանայ հէնց Հայաստանում: Համաձայն եմ, որ գնան, թող գնան, երանի բոլորը գնան, քանի որ երգիչը մի տեղում չի կարող կայանալ, նա պիտի գնայ տարբեր թատրոններ, տարբեր երգիչների եւ խմբավարների հետ պիտի շփուի, լեզուներ պիտի սովորի, տարբեր խաղացանկ պիտի ունենայ, բայց կայանալն այստեղ պիտի լինի, ինչպէս ես եմ կայացել: Ես երեք տարի երգել եմ այստեղ, քայլել եմ բեմի վրայ, սովորել եմ, հիմքը դրուել է այստեղ:

Հ.- Կա՞ն ակնառու հայ երիտասարդներ օփերային արուեստում, անուններ կարո՞ղ էք տալ:

Պ.- Ի հա՛րկէ կան` Կարինէ Բաբաջանեան, Հրաչուհի Բասենց, Լիանա Ալեքսանեան, Լիաննա Յարութիւնեան:

Հ.- Այսինքն նրանք արդէն կայացե՞լ են Հայաստանում:

Պ.- Այո՛, ի հարկէ, այստեղ ծնուել են, սովորել, երգել, յետոյ գնացել են, դռներ են թակել, իրենց առջեւ բացուել են այդ դռները, եւ հիմա երգում են Գերմանիայում, տարբեր երկրներում: Եւ, որ իրենք նորից կը գան, կ՛երգեն այստեղ, դրանում չեմ կասկածում: Գիտէք, Գերմանիայի կամ այլ երկրների թատրոններում էլ ամէն օր հրավառութիւն չէ, թատրոններն ունեն իրենց խաղացանկը, գնում են սովորական ներկայացումներ, միշտ չէ, որ բարձր որակի են, երբեմն պատահում են նաեւ անորակ ներկայացումներ, ուղղակի օփերային թատրոնը շարժւում է, ժամանակ առ ժամանակ գալիս են հրաւիրուած մենակատարներ, անուանի երգիչներ, եւ լինում է կալա-ներկայացում, որը հրավառութիւն է դառնում, բայց դա կարող է լինել տարին երկու-երեք անգամ: Հիմա մեզ մօտ էլ կարելի է կիրառել այդ փորձը. ունենալ խաղացանկ, որը պահելը կը լինի Օփերային թատրոնի մեներգիչների ուսերի վրայ, ամէն օր նրանք կը սովորեն, կը կատարելագործուեն, այդ ձեւով կը կայանան, իսկ եթէ կարող են գնալ հիւրախաղերի, դա միայն կարելի է ողջունել, իսկ յետոյ արդէն դրսում կայացածները կը գան, ելոյթ կ՛ունենան, եւ դա տօնախմբութիւն կը դառնայ: Կամ կարելի է ինչ-որ մէկին հրաւիրել եւ այդ երգչի համար դնել ներկայացում, նա կ՛երգի, կը գնայ, յետոյ տեղի երգիչները կը փոխարինեն նրան: Սա օփերային թատրոնների համար ընդունուած աշխատելաոճ է:

Հ.- Մենք լսում ենք, թէ աշխարհի նշանաւոր օփերաներում դասականների կողքին ինչ արդիական ներկայացումներ են բեմադրւում, իսկ մեր օփերային ներկայացումների մասին ի՞նչ կ՛ասէք:

Պ.- Այդ արդիական անցումը շատ ցաւալի կը լինի մեր Օփերային թատրոնի համար: Եթէ իմանաք` դրսում իսկապէս ինչպիսի արդիական բեմադրութիւններ են անում, չէք կարող համակերպուել: Բայց, մինչեւ այդ աստիճանին հասնելը, պէտք է ինչ-որ ճանապարհ անցնել: Մենք այսօր չունենք դասական ներկայացումներ, մեր օփերային թատրոնն իր խաղացանկում չունի Մոցարթ, չունի Ռոսինի, Փուչինի, չունի Վերտիից մի քանի գործեր, երկու անուն կայ միայն: Կան ընդամէնը շատ տխուր, ցածրորակ հայկական օփերաներ` «Դաւիթ Բէկ», կասկածելի որակով ինչ-որ «Սայաթ Նովա», «Ալմաստ», «Արշակ Բ.», մի հնաոճ «Անուշ»:

Հ.- Իսկ գուցէ չսպասէ՞ք, որ ձեզ հարցնեն, այլ դո՞ւք առաջարկներ անէք:

Պ.- Միգուցէ դա էլ է տարբերակ, բայց կարծում եմ` դա ինքնաբերաբար կը ստացուի այն դէպքում, երբ ես գամ, մշտական լինեմ այստեղ, տեղում տեսնեմ, խօսեմ, կարծիք ասեմ, քանի որ սրտացաւութիւնս իսկապէս մեծ է: Ոչ միայն օփերայի, այլեւ մշակութային այլ ոլորտների մասին կարող եմ իմ կարծիքը յայտնել, քանի որ տեսնում եմ` լաւ երիտասարդներ կան, որոնց փորձելու առիթ պիտի տրուի, թէկուզ` սխալուելու գնով, բայց պիտի փորձեն: Մարդը պիտի սկսի, չէ՞, ինչ-որ ժամանակ, որքա՞ն կարելի է սպասել, որ առիթը ներկայանայ, պէտք է նաեւ տա՛լ այդ առիթը, օգնել: Օրինակ, Աւստրիայի արտաքին գործերի նախարարը 28 տարեկան է, նա 23 տարեկանում ընկերային ապահովութեան  նախարարութիւնն էր ղեկավարում եւ չորս տարուայ մէջ այնպիսի յաջողութիւններ ունեցաւ, որ դարձաւ արտաքին գործերի նախարար: Ի հարկէ, դա մեծ համարձակութիւն է, բայց մեզ մօտ էլ պէտք է սկսել երիտասարդներից: Պարտադիր չէ 23 տարեկանում վստահել կարեւոր գործեր, բայց գոնէ` 33 տարեկանում: Հիմա դրսում սովորում են, լեզուներ գիտեն, աւելի բաց են, պէտք է տալ գործելու առիթ:

Հ.- Բայց մի անգամ ասել էք, որ երիտասարդ մասնագէտների առջեւ, միեւնոյնն է, սովորաբար դռները փակ են լինում, որովհետեւ վերեւներում վախենում են մրցակցութիւնից:

Պ.- Այդ վախը միշտ կայ, եւ այդ վախը պէտք է հանել: Պէտք է լայն մտածել, որովհետեւ, այո՛, որքան էլ դժուար է զիջել դիրքերը, բայց դա մի օր պիտի լինի, դա բնութիւնն է պահանջում, չես կարող աշխարհը գրաւել եւ յաւէրժ տիրանալ: Ոչինչ յաւէրժ չէ, եւ կարծում եմ` դա էլ է հայրենասիրութիւն, կամ` դա է իսկական հայրենասիրութիւնը` զիջել տեղը քեզնից աւելի լաւերին, աւելի երիտասարդներին: Ինձ թւում է` մեր անյաջողութիւնների պատճառն իսկական հայրենասիրութեան բացակայութիւնն է: Ես չեմ սիրում, երբ մենք խօսում ենք հայրենասիրութեան մասին, մանաւանդ երբ երգում ենք այդ մասին, մանաւանդ երբ կանայք են դա անում` ձեռները բարձրացրած, այդ «հէյ-հէյ»-ները ես չեմ սիրում, շատ եմ տխրում, երբ լսում եմ: Ես դէմ եմ այդպիսի հայրենասիրութեանը: Հայրենասիրութիւնը սեփական լաւ օրինակը վարակիչ դարձնելն է` առանց այդ մասին յայտարարելու: Ընդ որում, դա պէտք է անել` անձնականը մի կողմ դնելով, վաղուայ մասին մտածելով:

Հ.- Ինչպէ՞ս էք մեկնաբանում Զուարթնոցի տաճարում աղմուկ հանած միջոցառման թոյլտուութիւնը: Ես յիշում եմ ձեր համերգը` Պաալպեքի հնագոյն տաճարում. փաստօրէն աշխարհում նման վայրերում այլ կարգի համերգներ են տեղի ունենում, իսկ մեզ մօտ` էժանագին զուարճանք:

Պ.- Այո՛, ես շատ եմ երգել հնագոյն տաճարներում, ոչ միայն Պաալպեքում, այլեւ` հարաւային Ֆրանսայում, Լիոնում, Հոլանտայում, բայց այդպիսի թեթեւ ժանրի միջոցառումներ չեմ յիշում նման վայրերում: Գուցէ բացօթեայ դասական համերգներից յետոյ խմիչքի հիւրասիրութիւն է լինում (հիմնականում` կանգնած, զուսպ), բայց դրանք լինում են այդ տարածքների հարեւանութեամբ, ոչ անմիջապէս տարածքում, չնայած` այդ հիւրասիրութիւնները նպաստում են հետագայ նմանատիպ ծրագրերի քննարկումներին, մարդիկ ծանօթանում են միմեանց, առաջարկում, թէ յաջորդ տարի ինչ անեն: Այն, ինչ տեղի ունեցաւ մեզ մօտ, կարող եմ մեկնաբանել` իբրեւ երկրի զգացողութեան բացակայութիւն: Մեր այսօրուայ խնդիրները, սահմաններում առկայ լարուածութիւնը եւ Զուարթնոցում կամ Գառնիում նման զուարճանքները չեն համապատասխանում միմեանց: Մեր երկրում երկու հասարակութիւն կայ. մէկը ժողովուրդն է, որ տառապում է օրուայ հոգսերով, ու միւսը` քէֆ անողները: Չգիտես ինչու` մեր ցաւը բոլորինը չի դառնում, մինչդեռ եւ՛ ցաւը, ե՛ւ կորուստները, ե՛ւ յաջողութիւնները բոլորինը պիտի լինեն: Ամէն տեղ էլ կան հարուստներ, աղքատներ, բայց մեզ մօտ խիստ բաժանուած են միմեանցից: Ընդ որում, ոչ միայն ընկերային տարբերութիւնն է առկայ, այլ` ինչ «ուզել-անելու» հոգեբանութիւնը: Ես մինչեւ հիմա չեմ հասկանում, թէ ինչպէ՞ս կարող է հասարակութեան մի մասը վեր կենալ եւ իր ամբողջ ուժն ու եռանդը թափել ինչ-որ հարցերի դէմ պայքարելու վրայ, հարցեր, որոնք ի սկզբանէ պէտք է որ չլինէին: Օրինակ` Աֆրիկեանների տան համար պայքարը. այդպիսի հարց ու այդպիսի պայքար բնական հասարակութեան մէջ, ինքնաբերաբար, հասկանալի է, որ պիտի չլինեն: Այդ ինչպէ՞ս է այդ մարդը (որ նոյնպէս հայ է), պատկերացնում, թէ ինքը պիտի քանդի շէնքը, իսկ մի հսկայ բանակ պիտի վեր կենայ եւ պայքարի, ամբողջ կենսական ուժերը, որոնք պիտի ներդրուեն այլ տեղ, ուղղուի այդ պայքարին: Ես չեմ կարող համակերպուել սրա հետ. ամէն մէկի կամայականութեան համար ժողովուրդը փողո՞ց պիտի դուրս գայ, մամուլն իր էջե՞րը պիտի տրամադրի: Մինչդեռ այդ ծախսուած ներուժն ու ժամանակը մէկ այլ, աւելի օգտակար գործի վրայ պիտի դրուի:

Հ.- Դուք հարիւրաւոր քաղաքներում էք եղել, Երեւանը կենսոլորտի տեսակէտից ինչպիսի՞ն է այդ քաղաքների շարքում:

Պ.- Ամբողջ մեր քաղաքը պեթոն է. այսքան քար հնարաւո՞ր է իրար կողքի դնել: Վերջապէս, մենք ի՞նչ պիտի թողնենք մեր երեխաներին: Քաղաքում ծառ չկայ, օդ չկայ շնչելու:

Հ.- Բայց յաճախ են ասում` մեծ քաղաքների հետ համեմատած` Երեւանում մաքուր է օդը:

Պ.- Հնարաւոր է, ասենք, Մեքսիքոյի հետ համեմատած` մաքուր է Երեւանի օդը, բայց Վիեննայի, Լոնտոնի, շատ այլ քաղաքների հետ համեմատած` աղտոտուած է, քանի որ կանաչ տարածքներ չկան: Վիեննայում հսկայական այգիներ ու պարտէզներ կան, եւ ոչ մէկի մտքով չի անցնում մի թուփ անգամ հատել, էլ չեմ խօսում սրճարան կառուցելու մասին: Դու այնտեղ չես կարող անգամ քո պատշգամբի պատուհանը այլ գոյնով ներկել, նոյնիսկ եթէ այդ պատուհանը նայում է դէպի բակ եւ փողոցից չի երեւում: Օրէնքներ կան, որոնց համատարած ենթարկւում են բոլորը: Իսկ մեր քաղաքում խանութները, վարսաւիրանոցները, բոլորը դուրս են եկել մայթերից: Մայթով քայլելու համար դու պիտի անընդհատ բարձրանաս, իջնես:

Հ.- Եթէ գաք եւ ապրէք, ձեր նեարդերը տեղի չե՞ն տալու. չէ՞ որ տասնամեակներ շարունակ լրիւ ուրիշ չափանիշների էք վարժուել:

Պ.- Ես սրտացաւութեամբ եմ ասում, ուզում եմ` փոխուի, եւ ինձ թւում է` ես կը կարողանամ պայքարել, մի բան փոխել: Վերադառնալով` ես պայքարելու եմ: Թէկուզ` իմ օրինակով, իմ ապրած կեանքով: Ամենահասարակ բանն եմ ասում. երբ ես կանգնում եմ կարմիր լոյսի տակ, մէկ էլ տեսնում եմ կողքիններս, որ պատրաստւում էին անցնել, նայում են ինձ ու կանգնում, ոչ թէ` որ ճանաչում են, այլ` տեսնելով մէկին, որ կանգնում է, իրենք էլ են զսպւում: Կամ աղբը փողոցում թափելու հարցը. սրանք ամենատարրական բաներն են, որոնք պէտք չէ, որ լինեն: Ամէն անգամ գալուց ես ուզում եմ միայն դրական ուժ բերել ինձ հետ, մի բան փոխել, ցաւել, խօսել: Բայց երբեմն զարմանում եմ, որ մարդիկ միայն բողոքում են, այսօր նոյնիսկ բողոքում են այն մարդիկ, որոնք իրաւունք չունեն բողոքելու, մի կէս ժամ խօսում են, բայց այդքան խօսելու փոխարէն` կարելի է արագ անել ասուածն ու վերջացնել:

Հ.- Ուրիշ ի՞նչն է ձեզ մտահոգում մեր կեանքում:

Պ.- Ինձ անկեղծօրէն ցաւ է պատճառում հայ տղամարդկանց գլխիկոր վիճակը: Ի հարկէ, բացառութիւններ կան, բայց ընդհանուր առմամբ փողոցով քայլող տղամարդիկ մէջքի ուղիղ կեցուածք չունեն, մի տեսակ թառամած են: Ես կ՛ուզենայի, որ իրենք այդպիսին չլինէին, հպարտ լինէին:

Հ.- Իսկ կանա՞նց ինչպէս էք տեսնում:

Պ.- Կանանց դերը մեծ է: Նրանք շատ բան կարող են փոխել: Կանայք պէտք չէ տղամարդկանց դնեն այն վիճակի մէջ, որ պէտք է անընդհատ բերել, աշխատել, թէ չէ` ի՜նչ տղամարդ ես, եւ այլն: Միաժամանակ, եթէ տղամարդն իր աշխատանքին ոչ համապատասխան (դրանից աւելի) եկամուտ է բերում, կինը պիտի հանգիստ չնայի դրան, իր մտահոգութիւնը պէտք է յայտնի: Եթէ անընդհատ հարցնի` այս ամէն ինչը մեզ որտեղի՞ց, այս մեքենան մեզ որտեղի՞ց, չընդունի դա, կարծում եմ` մի բան կը փոխուի:

Հ.- Այդ խաւի հետ ինչպէ՞ս է լինելու ձեր յարաբերութիւնները, որովհետեւ նրանք կան, եւ շփումն ուղղակի անխուսափելի է:

Պ.- Գիտէք, ամէն մարդ, ինչին որ հասել է, անկախ նրանից` ինչ ճանապարհով է հասել, ամէն դէպքում ինքն ունի ինչ-ինչ ունակութիւններ (բացասական թէ դրական), եւ չի կարելի բացառել այդ ունակութիւնները: Ուրեմն նա ունի, չէ՞, արտառոց մի բան, որ հասել է դրան, ուստի իրենց անտեսել չես կարող: Այլ հարց է, թէ դու ինչպէ՞ս կարող ես ազդել նրանց վրայ: Պէտք է արթնացնել այդ մարդկանց խիղճը: Անօրինական ճանապարհով հարստացածների դէմ պայքարի միակ ձեւն այս է` պէտք է այնպէս անել, որ նրանք ամաչեն իրենց հարստութիւնից: Պէտք է ուղղակի արթնացնել նրանց գիտակցութիւնը, բարձրացնել այդ գիտակցութիւնը եւ նրանց հասցնել ամաչելու աստիճանին:

 

«168 ժամ»

 

 

Share this Article
CATEGORIES

COMMENTS

Wordpress (0)
Disqus ( )