«ԴՐՕՇԱԿ»Ի ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ. «ՍԵՒ ՈՒ ՍՊԻՏԱԿ» ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԴԱՇՏ

1921 թուականի փետրուարեան համաժողովրդական յեղափոխութեան 90-ամեակը Հայաստանում նշուեց քաղաքական զարգացումների չափազանց ուշագրաւ մթնոլորտում:

Իշխանական համաձայնական կառավարութեան թեւերի կողմից փետրուարի 17-ի յայտարարութիւնը, փաստօրէն, միտում ունի քաղաքական դաշտում ամբողջատիրութեան հաստատման. «…Համաձայնական կառավարութեան կուսակցութիւնները միասնական են եւ նպատակ չունեն գալիք խորհրդարանական ընտրութիւններում իրենց քաղաքական կշիռն աւելացնել միմեանց դէմ պայքար ծաւալելու եւ համաձայնական կառավարութեան ներսում ուժերի յարաբերակցութիւնը փոխելու հաշուին»: Նրանք ձգտում են «խորհրդարանական ընտրութիւնների արդիւնքում Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային ժողովում համաձայնական դաշինքի ուժերի ներկայացուածութեան աճին»: Աւելի՛ն, նրանք, քաղաքական բարոյագիտութեան ու ժողովրդավարական տարրական սկզբունքների կոպիտ ոտնահարմամբ, կանխաւ ընդգծեցին նաեւ, որ «քաղաքական համաձայնական դաշինքը նախագահական ընտրութիւններում հանդէս կը գայ միասնական թեկնածուով` ի դէմս գործող նախագահի, դրանով իսկ երաշխիքներ ստեղծելով ապահովելու փոփոխութիւնների հետագայ շարունակականութիւնն ու  մեր երկրի կայուն առաջընթացը յաջորդող հինգ տարիների ընթացքում…»:

Ծայրայեղական ընդդիմութիւնը, յանձին իր ղեկավար Լեւոն Տէր Պետրոսեանի, փետրուարի 18-ի քաղաքական հանրահաւաքում, նոյնիսկ չյիշելով համաձայնական կառավարութեան կուսակցութիւնների նշուած յայտարարութիւնը, միանգամից կրկնեց իր առաջարկած քաղաքական վաղեմի լուծումը. «Անցանկալի զարգացումներից խուսափելու միակ միջոցն արտահերթ նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրութիւններն են, որոնք արդէն, քաղաքական անհրաժեշտութիւնից առաւել, վերածուել են ազգի ու պետութեան գոյութեան խնդրի»:

Այսպիսով`

ա. Իշխանական համաձայնական կառավարութիւնը ամէն ինչի պատրաստ է (բնականաբար` նաեւ լայնածաւալ ընտրախախտումների) առաջիկայ ընտրութիւններում բացարձակ մեծամասնութիւն ապահովելու համար:

բ. Ծայրայեղական ընդդիմութիւնն էլ ընդունակ է ամէն ինչի (ընդհուպ մինչեւ «ընկերային ընդվզում» կոչուածի «գէշ խասեաթ»ը ակնարկելով ու շանթաժի միջոց դարձնելով) համաձայնական կառավարութեան նշուած մտադրութիւնը տապալելու համար:

Որ՞ն է քաղաքական այս երկու մօտեցումների տրամաբանական համադրումի գլխաւոր առանցքը. եւ՛ իշխանական համաձայնական դաշինքը, ե՛ւ ծայրայեղական ընդդիմութիւնը ձգտում են, «սեւ ու սպիտակ» երանգաւորմամբ, ձեւաւորել քաղաքական առաջիկայ բեմահարթակը: Այլընտրանքային ուժի առկայութիւնը անհանգստացնում է հայաստանեան 20-ամեայ քաղաքական ընտրանիին: «Սեւ ու սպիտակ» երանգաւորումը, անհրաժեշտաբար, ենթադրում է առճակատման իրական դրսեւորումներ` փողոցներից մինչեւ եւրոամպիոններ: Այս իմաստով, ինչպէս մարդկային ու նիւթական պաշարներով, այնպէս էլ բազմաբնոյթ լրատուացանցերով, լաւապէս սպառազինուած են երկուսն էլ:

Այլ խօսքերով` առաջիկայում եւ՛ համաձայնական կառավարութեան իշխանութիւնները, եւ՛ ծայրայեղական ընդդիմութիւնը, «նա, ով մեզ հետ չէ, մեր թշնամին է» քաղաքական վարքագծի փոխարէն, որդեգրելու են «նա, ով մեզանից մէկն ու մէկի հետ չէ` ընդհանրապէս գոյութիւն չունի» վարքագիծը:

Այս ամէնը կատարւում է Հայաստանում ընկերային շարժումը կանխելու նպատակով: Մենք ասել էինք եւ կրկնում ենք, որ ընկերային շարժումն է վերջ դնելու 20-ամեայ ընտրանիի տիրապետութեանը, որը դրսեւորուել եւ դրսեւորւում է նոր ազատականութեամբ եւ նոր պահպանողականութեամբ:

Ընկերային շարժման թերեւս նախնական արտայայտութիւններից պէտք է համարել ՀՅ Դաշնակցութեան նախաձեռնութեամբ փետրուարի 18-ին մեկնարկած «Ընտրական իրաւունքի պաշտպանութեան հասարակական շարժում»ը, «Քուէն ուժ է» կարգախօսով, որին, ակնկալւում է, աստիճանաբար, կը միանան աւելի մեծ թուով քաղաքական կուսակցութիւններ եւ հասարակական կազմակերպութիւններ: Սոյն շարժումը, որն, ըստ էութեան, ընկերային մեծ շարժման իրաւական եւ քաղաքացիական բաղադրիչն է կազմում, նախ նպատակադրում է ստեղծել իշխանափոխութեան հնարաւորութիւնն ապահովող ընտրական համակարգ:

Շարժումը ընտրական իրաւունքի եւ քուէի պաշտպանութեան գաղափարի շուրջ ժողովրդի ինքնակազմակերպման ձգտում է: Շարժման թիրախը տարիների ընթացքում հասարակական գիտակցութեան մէջ ընտրութիւնների արդիւնքների կ՛անխորոշուածութեան կարծրատիպն է, որի արդիւնքում քաղաքացիները, եւ առհասարակ մեր ազգը, կորցնում է իր հաւատը ժողովրդավարութեան կարելիութիւնների հանդէպ:

Գաղափարախօսական միեւնոյն ակունքներից ըմպած լինելով, եւ՛ իշխանութիւնները, եւ՛ ծայրայեղ ընդդիմութիւնը չեն հաւատում, որ ընկերային շարժումները կարող են ընթանալ եղափոխական զարգացման, խաղաղ, ոչ բռնի եղանակով եւ արդիւնաւորուել ժողովրդավարական քուէարկութեամբ: Նրանք ընկերային շարժում հասկացութիւնը, բառացիօրէն, զուգորդում են ընկերային ընդվզում հասկացութեան հետ եւ ստեղծում հասարակական կարծիքի շփոթ, ըստ որի ընկերային շարժումը ազգային անվտանգութիւնը խաթարող սոսկական ապստամբութիւն է:

Զաւեշտալին այն է, որ իշխանութիւնների քաղաքական գլխաւոր ուժը, իր նոր պահպանողականութեամբ, ինքն իրեն յայտարարում է «ընկերային արդարութեան ջատագով», իսկ ծայրայեղ ընդդիմութիւնը, իր նոր ազատականութեամբ, հռչակում է ընկերային արդարացի պահանջներին «կազմակերպական աջակցութիւն ցուցաբերել»ու իր պատրաստակամութիւնը:

Պէտք է վերջ դնել ծաղրանկարային այս խեղկատակութեանը:

Պէտք է ընկերային բողոքն ու շարժումը օժտել ընկերային համապատասխան գաղափարախօսութեամբ:

Պէտք է ընկերային շարժումը դարձնել առաջիկայ ընտրութիւնների գլխաւոր առանցքը:

Այլապէս կանգնելու ենք, ծանօթ յանկերգերով ողողուած, «սեւ ու սպիտակ» քաղաքական բեմահարթակի առջեւ, որտեղ միշտ էլ յաղթում է «չարեաց փոքրագոյնը»:

Սկսել ենք, քաղաքացիական եւ իրաւական բնոյթով, հասարակական շարժում եւ, տարածուելով, պիտի շարունակենք:

Փետրուար 2011