85-Ամեայ «Ազդակ» Կը Զրուցէ Ընթերցողին Հետ

ՇԱՀԱՆԴՈՒԽՏ

Բարի լոյս քեզ, սիրելի՛ ընթերցող: Այս առաւօտ դարձեալ կու գամ մօտդ` քեզի յանձնելու 85-ամեակիս թերթը: Տարեդարձս է, բայց չեմ ծերացած: Թարմ լուրերս բերի քեզի` յայտնելու ուրախութիւնս, թէ Աստուած ուժ տուաւ ինծի, եւ ես կարողացայ մինչեւ այսօր շարունակել աշխատանքս` առանց ընկրկելու: Մի՛ կարծեր, որ յոգնած եմ, ընդհակառա՛կը, աւելի զօրացած եմ, որովհետեւ այնքան ատեն որ դուն իմ կողքիս ես, ես կ՛ոգեւորուիմ: Դուն կը ծերանաս թերեւս, բայց քու պարտականութիւնդ կը յանձնես որդւոյդ, զաւակներուդ, անոնց կ՛ըսես, աչքերս տկարացած են, իմ տեղս դուն կարդա, որպէսզի չմոռնաս հայոց գիրն ու լեզուն: Եթէ ան ալ ծերանայ, այս պատուիրանը թող փոխանցուի զաւակներուն: Որքան որ անցնին տարիները, ես աւելի կը զօրանամ, սիրելի՛ ընթերցող: Իմ ծննդոցս դժուար եղաւ, որովհետեւ թուրքին սարքած ջարդերէն հազիւ փրկուած էինք: Այդ օրերուն որբանոցներ կային, հայ որբեր պատսպարուած էին Շըմլանէն Մաամըլթէյն, Ղազիրէն մինչեւ Ժիպէյլ: Որբերը հասակ առին, փիւնիկի պէս նոր շնչաւորութեամբ թեւեր առին, անոնց առաջնորդներէն արթնամիտ երիտասարդ մը կեանք տուաւ ինծի, եղաւ կնքահայրս, անունս կոչեց ՓԻՒՆԻԿ: Մկրտութիւնս պարզուկ անցաւ` ո՛չ փող եւ ո՛չ թմբուկ: Կնքահայրս` Հայկ Պալեան, չէր սիրեր աղմկել, շարունակեց իր գործը: Հասակս փոքր էր 1927-ին, մարտ ամսուն հինգն էր: Երբ հասակ առի, լեզուս աւելի զարգացաւ: Տարիներու հետ ես զօրացայ, փոխանակ ծերանալու` երիտասարդացայ: Կը տեսնես, ամէն օր հրապարակի վրայ եմ, թեւս անցուցած եմ երիտասարդ պաշտպաններուս, միասնաբար կը հետեւինք նոր գիւտերու, օր ըստ օրէ կը զարգանամ, էջերս թեւեր առած` կը թռչին աշխարհի բոլոր ցամաքամասերու վրայ: Հայորդիներ աչքերնին կը բանան եւ զիս կը տեսնեն իրենց համակարգիչներուն վրայ: Լիբանանէն մինչեւ Եւրոպա եւ ամերիկաները զիս կը փնտռեն ու կը գտնեն: 85 տարեկան եմ, բայց նոր ծնունդ կ՛ապրիմ` շնորհիւ ընթերցողներուս: Այս առաւօտ քովդ եկայ յիշեցնելու տարեդարձս: «Բարի տարեդարձ» ըսէ եւ ուրախանանք:

Լսեցի պատմութիւնդ, դուն եղար մեր դպրոցը: Հայրս սորվեցուց ինծի ճանչնալ քեզ: Ան մահացաւ իր ձեռքերուն մէջ քեզ գրկած: Մենք շարունակեցինք հօրս պատուէրը: Առանց քեզի մեր օրը կը մթագնի: Լոյս կու տաս մեզի, նաեւ` յոյս, որ գոյութիւն ունինք, որ հայ ենք, ունինք լեզու եւ գիր, գրականութիւն: Մեսրոպ Մաշտոց ամէն օր հետդ մեր տունը կը մտնէ եւ մեզ կ՛օրհնէ: Մեր սերունդը առիթ եւ դրամ չունեցաւ բարձրագոյն ուսման հետեւելու: Դուն եղար մեր բարձրագոյնը, նորութիւններ լսեցինք քեզմէ, հազա՛ր շնորհակալութիւն: Ոմանք չգիտցան, չճանչցան ուժդ, հմայքդ, մեզ հայ պահող շունչդ: Անոնք օր մը պիտի ճանչնան քեզ անպայման: Բարի տարեդարձ, սիրելի «Ազդակ»: Որդիներս պիտի տօնեն 100-ամեակդ:

***

Եթէ չըլլար «Ազդակ»-ը: Մամուլը` ընդհանրապէս: Այսօր ժամանակն է «բարի տարեդարձ» ըսելու մեր թերթին, ողջունելու իր 85 տարիներու վաստակը ուրախութեամբ: Գովեստի օր չէ այս, այլ` երախտագիտութեան, որովհետեւ եթէ չըլլար «Ազդակ»-ը, պիտի կորսնցնէինք զիրար: Ամէն առաւօտ, երբ կը դիմաւորենք զայն, կը զգանք, թէ գոյութիւն ունինք, իրարմով կը խանդավառուինք, կը կիսենք մեր լաւն ու վատը, մեր ցաւն ու մեր խնդութիւնը: Իրարու որպիսութիւնը հարցնելու լուռ բայց նոյն ատեն խօսուն արարքն է, որ կը կատարուի այս համեստ ու նոյն ատեն հպարտ օրաթերթով:

Երկար տարիներու իմ առօրեաս եղած է «Ազդակ»: Հոն մուտք գործած եմ 1977-ին, լիբանանեան պատերազմի առաջին տարիներուն: Լրիւ 15 տարի, մինչեւ 1990-ական թուականները «Ազդակ» ապրեցաւ տագնապալի տարիներ: Ունեցանք նահատակ աշխատակից մը, նուիրեալ երիտասարդ մը` Ճոնի Հայտոսթեան: Արեւելեան եւ արեւմտեան տարածքները մայրաքաղաք Պէյրութի, եղան փորձութեան ու փորձանքի դաշտեր, ուրկէ ամէնօրեայ անցքը մեր անձնակազմին` դէպի նահատակութիւն գիտակից ապրումներ եղան: Ոչ ոք ծուլացաւ, հերոսներ չէինք, բայց չընկրկեցանք: Գիտէինք ուժը «Ազդակ»-ին, որ եթէ մէկ օր իսկ բացակայէր լոյս տեսնելէ, գաղութը հիասթափութեան ցաւը պիտի զգար: Մեր աննպաստ պայմաններով, որոնց տեղեակ է արդէն ամբողջ գաղութը, շարունակեցինք լոյսին բերել «Ազդակ»-ը` տնօրէնով, աւագ խմբագիրով, խմբագրական կազմով, աշխատակիցներով, ցրուիչներով, որոնք իրենց կարգին երբեք չթերացան եւ արհամարհեցին ռումբերուն տարափը, հրթիռներուն որոտը:

Այսօր կը յիշենք հիմնադիրը այս թերթին, Հայկ Պալեանը, «ողորմի» մը տանք անոր հոգիին, որ որբանոցային մթնոլորտին մէջ յղացած է մամուլին «գիւտը», արժեւորած է անոր անհրաժեշտութիւնը, յետեղեռնեան տարիներէն հազիւ տասնամեակ մը լիբանանահայութեան շնորհած է «Փիւնիկ»-ը, ապագայի «Ազդակ»-ը:

Սերունդներ ստանձնեցին տնօրէնութեան, խմբագրութեան, յօդուածագրութեան պարտականութիւնները: Հայկ Պալեան մինչեւ 1968 քառասուն տարիներ շարունակած է իր առաքելութիւնը: Ապա փոխանցուած է նոր դէմքերու: Անուններ կային, ստորագրութիւններ. Կարօ Սասունի, Մ. Իշխան, Գեղարդ, Պօղոս Սնապեան, Տ. Ոսկունի, Նուպար Չարխուտեան, տոքթ. Բաբգէն Փափազեան, Գառնիկ Բանեան, Եդուարդ Պոյաճեան, Եդուարդ Տարօնեան, Թուրիկ, Կարօ Գէորգեան, Յ. Ձորեցի, տոքթ. Մելքոն Էպլիղաթեան (Արամիկ), Ռիթա Որբերեան, Պարգեւ Շիրինեան (Հրազդան) եւ այլ անուններ, որոնց յաջորդեցին նոր անուններ` մինչեւ ներկայ օրերը:

Ընտանեկան ջերմ մթնոլորտ տիրած է խմբագրատան մէջ: 1970-ական թուականներէն սկսեալ «Ազդակ»-ի տնօրէնութեան պաշտօնը վարած են Երուանդ Փամպուքեան, Վաչէ Տարագճեան, Սարգիս Մահսէրէճեան, Վարանդ Փափազեան, Շահան Գանտահարեան:

Ներկայ օրերու անձնակազմը ծանօթ է ընթերցողին: Կը շարունակուի գործը:

Մեր թուած անունները (մոռցուածներ ալ կրնան ըլլալ) «Ազդակ»-ի էջերուն ներկայութիւն եղած են մինչեւ 70-ական թուականներու կէսը: Ունեցանք մահեր, երկրէն գաղթողներ: Բացականերու տեղերը թափուր չձգելու եւ ԳՈՐԾԸ շարունակելու համար եկան երիտասարդ տարրեր: Սերնդափոխութիւնը եղաւ պարզ, քիչ մը անբնական: Մեղաւորը լիբանանեան պատերազմին ստեղծած ճգնաժամն էր: Անշուշտ տեղ-տեղ արձանագրուեցան բացթողումներ, այսուհանդերձ յաղթահարեցինք մասամբ:

1980-ական թուականներէն սկսեալ, վերջին երեսուն տարիներուն ընթացքին «Ազդակ» ունեցաւ նոր վերելք` հետեւելով գիտութեան հնարած նորութիւններուն, համակարգչային դրութեան: Փոխուեցան տպարանային, գրաշարային, էջադրումի եւ սրբագրութեան ձեւերը: Երիտասարդ սերունդը ընտելացաւ նորագոյն սարքերուն, այսօր «Ազդակ» լոյս կը տեսնէ` հետեւելով արդիական տուեալներու, որոնց տեղեակ է մեր ընթերցողը: Վերջին նորութիւնը եղաւ տպարանային ոստումը` գունաւոր տպագրութեան ներկայացումով:

Անկարելի պայմաններու եւ վիճակներու մէջ ստեղծուած «Ազդակ» մինչեւ 1968 լոյս տեսաւ տնօրէնութեամբ եւ խմբագրապետութեամբ Հայկ Պալեանի, որուն նախաձեռնութիւնը յետեղեռնեան տարիներուն համար նկատուեցաւ քաջագործութիւն, մեծ յանդգնութիւն: ՀՅ Դաշնակցութիւնը եղաւ մնայուն հովանաւորը: Հայկ Պալեան ծերութեան տարիներուն իր հիմնած թերթը յանձնեց ՀՅ Դաշնակցութեան Լիբանանի Կեդրոնական կոմիտէին:

Այսօր, կրկին կատարենք նոյն հաստատումը. եթէ չըլլար «Ազդակ»-ը, հայկական մամուլը, պիտի կորսնցնէինք զիրար: Յստա՛կ է այս…

***

Բարի լոյս, սիրելի՛ ընթերցող: 85 տարեկան եմ, քեզի կը նուիրեմ 85-ամեակի իմ մաղթանքներս: Մենք միասնաբար կը գոյատեւենք, գիտես… Առանց հայոց լեզուին, գիրին ու խօսքին, կը նահանջենք: Ուրեմն «Բարի տարեդարձ» նաեւ քեզի…