Քլինթըն Պէտք Է Հրաժարի` Հայոց Ցեղասպանութեան Վերաբերեալ Նախատական Յայտարարութիւններ Ընելուն Համար

ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ

Տակաւին քանի՞ անգամ արտաքին գործոց նախարար Հիլըրի Քլինթըն պիտի կարենայ դրժել իր խոստումը եւ Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ վիրաւորական յայտարարութիւններ ընել, նախքան զինք ստախօս անուանելն ու հրաժարական տալ ստիպելը:

Ամերիկահայութիւնը յագեցած է Քլինթընով եւ անոր ղեկավար Պարաք Օպամայով, որ նոյնպէս չկատարեց Հայոց ցեղասպանութեան հետ կապուած իր խոստումները: Դժբախտաբար, Հայոց ցեղասպանութիւնը միակ խնդիրը չէ: Օպամայի վարչակազմը հիասթափեցուց ամերիկահայ համայնքը` բազմաթիւ հարցերու կապակցութեամբ, ինչպէս օրինակ` կրճատելով Հայաստանի տրամադրուող արտաքին օժանդակութիւնը, չսատարելով Արցախի ինքնորոշման իրաւունքին եւ ճնշում  բանեցնելով Հայաստանի վրայ, որպէսզի Թուրքիոյ հետ ստորագրէ իր ազգային շահերուն վնասող պայմանագիր մը:

Այս յօդուածով կը կեդրոնանանք արտաքին գործոց նախարար Քլինթընի վրայ եւ կ՛արձանագրենք մեր դժգոհութիւնը` նախագահ Օպամայի քաղաքականութեան կապակցութեամբ, նախագահական յառաջիկայ ընտրութիւններու լոյսին տակ:

Քլինթըն, երբ տակաւին Միացեալ Նահանգներու ծերակուտական էր, սատարած է բանաձեւի մը, որով կոչ կ՛ընէր` ճանչնալու Հայոց ցեղասպանութիւնը: 2006 եւ 2008 թուականներուն, միանալով այդ ժամանակ ծերակուտական Օպամային` ան նամակներ ուղարկեց նախագահ Ճորճ Պուշին` նկարագրելով Հայոց ցեղասպանութիւնը որպէս «համակարգուած ու կանխամտածուած ցեղասպանութեան արշաւ` իրագործուած Օսմանեան կայսրութեան կողմէ, 1915-ին: Ցեղասպանութեան զոհերը արժանի են մեր յիշատակութեան, որպէսզի գրաւեն իրենց պատշաճ տեղը պատմութեան էջերուն մէջ»:

2008-ի յունուար 24-ին, որպէս նախագահի պաշտօնի թեկնածու` Քլինթըն գրաւոր կերպով յայտարարած էր, թէ «Օսմանեան կայսրութեան կողմէ հայերուն նկատմամբ իրագործուած ահռելի իրադարձութիւնները կը բնութագրուին որպէս ցեղասպանութեան բացայայտ դէպք® Մեր հասարակութեան բարոյականութիւնը եւ մեր ազգին վարկը` որպէս մարդու իրաւունքներու ջատագով, մարտահրաւէրի դէմ յանդիման կը դնեն մեզ, որպէսզի Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչցուի եւ յիշատակուի Քոնկրեսին եւ նախագահին կողմէ»:

Արտաքին գործոց նախարար դառնալէ ետք, Հ. Քլինթըն, հաւանաբար, կը տառապի յիշողութեան կորուստէ: 2012-ի յունուար 26-ին, արտաքին գործոց  նախարարութեան «Թաուն Հոլ»-ի հանդիպման ընթացքին, ան փոխարինեց «Ցեղասպանութեան բացայայտ դէպք» նախկին իր բնութագրումը` «պատմական բանավէճի նիւթ» բնութագրումով: Մինչ Հայոց ցեղասպանութեան պատմական փաստերը կը մնան անփոփոխ, միակ փոփոխութիւնը` Քլինթընի ճշմարտութիւնը ըսելու բարոյական կարողութեան մէջ է:

Քլինթընի բարոյական խախտած յատկանիշները զայրացուցին ամերիկահայ համայնքը: Ամերիկայի հայկական համագումարին անդամները նամակ յղեցին նախագահ Օպամային եւ արտայայտեցին իրենց բողոքը` Քլինթընի «անհիմն» յայտարարութեանց վերաբերեալ, իսկ Ամերիկայի Հայ դատի յանձնախումբը պահանջեց նախարարէն հրաժարիլ իր խոր վիրաւորական դիրքորոշումէն` թութակի պէս կրկնելէ Թուրքիոյ վերաքննական տեսակէտը` Հայոց ցեղասպանութեան իրողութեան վերաբերեալ:

Փետրուար 28-ին, Քոնկրեսի աւելի քան 60 անդամ` Դեմոկրատ եւ Հանրապետական կուսակցութիւններէն, համատեղ նամակ մը յղեցին Քլինթընին` յայտնելով իրենց «խոր մտահոգութիւնը» յունուար 26-ին անոր ըրած յայտարարութեան կապակցութեամբ, որով ան «խեղաթիւրած էր» Հայոց ցեղասպանութիւնը: Անոնք կոչ ուղղեցին նախարարին` հերքելու իր «լաւ չմտածուած յայտարարութիւնը» եւ վերահաստատելու Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչնալու իր նախկին յանձնառութիւնը:

Փետրուար 29-ին, Քոնկրեսի անդամ Էտըմ Շիֆ հակադարձեց Քլինթընին, Ներկայացուցիչներու տան Արտերկրի յատկացումներու ենթակոմիտէին առջեւ անոր ելոյթին ընթացքին: Յիշեցնելով Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ նախապէս անոր ըրած ճշմարտացի յայտարարութիւնները` քոնկրեսականը ուղիղ հարց տուաւ. «Ունի՞ք որեւէ խնդիր այն հարցին կապակցութեամբ, որ 1915-էն 1923-ի միջեւ ինկած ողբերգական ժամանակաշրջանին փաստերը ցեղասպանութիւն են: Ներկայիս ձեր դիրքորոշումը կը տարբերի՞ ծերակուտական եղած ժամանակ ձեր ունեցած տեսակէտէն»: Երբ արտաքին գործոց նախարար Քլինթըն տուաւ խուսափողական ու թոյլ պատասխաններ, քոնկրեսական Շիֆ սաստեց զայն` ըսելով. «Ցաւ ի սիրտ, ասիկա աւելի շատ թրքական կառավարութեան բնորոշ ուղեգիծն է»:

Հայկական համագումարի եւ Հայ դատի նամակներուն ուղղած մարտ 1-ի իր պատասխանով, արտաքին գործոց նախարարը անգամ մը եւս մեղմասացութիւն օգտագործեց` «Հայոց ցեղասպանութիւն» եզրէն խուսափելու համար, եւ կոչ ըրաւ Հայաստանին եւ Թուրքիոյ` «միասին աշխատելու` ընդհանուր պատմութեան հարցերը լուծելու համար»: Այս մէկը նոյնքա՛ն դատապարտելի է, որքան է` «Հոլոքոսթ» եզրի օգտագործումէն խուսափիլն ու հրեաներուն կոչ ընելը` որ անոնք լուծեն իրենց տարաձայնութիւնները նէօ-նացիներուն (մերօրեայ ցեղապաշտները) հետ:

Քլինթըն, Հայկական համագումարին եւ Հայ դատին ուղղած մարտ 1-ի իր պատասխան-նամակին մէջ նաեւ գրած է, թէ 2010-ին Հայաստան կատարած իր այցելութեան ընթացքին ան այցելած է «Ծիծեռնակաբերդի յուշահամալիր»-ը, որպէս «յարգանքի նշան` այս ողբերգութեան ընթացքին նահատակուած զոհերու յիշատակին»: Այս մէկ նախադասութեան մէջ կան երկու խեղաթիւրումներ: Քլինթըն կ՛անդրադառնայ Հայոց ցեղասպանութեան` որպէս «ողբերգութիւն», եւ կը խուսափի «Հայոց ցեղասպանութեան յուշարձան»-ը իր իսկակա՛ն անունով անուանելէ: Աւելի՛ն, նախարարը իրեն հետ ճամբորդած միջազգային լրատուամիջոցները չհրաւիրեց Հայոց ցեղասպանութեան յուշահամալիր իր «թաքուն» այցելութիւնը լուսաբանելու` չուզելով վիրաւորել թուրք ժխտողականներուն «նուրբ զգացումները»: Ու աւելի նսեմացնելու համար իր այդ այցելութիւնը, Երեւանի մօտ Միացեալ Նահանգներու դեսպանատունը անխոհեմ մամլոյ հաղորդագրութիւն մը հրատարակեց` նկարագրելով Քլինթընի կողմէ «յուշահամալիր» կատարուած կարճատեւ այցելութիւնը որպէս` «անձնական», այլ ոչ թէ պաշտօնական այցելութիւն:

Եթէ արտաքին գործոց նախարար Քլինթըն նմանատիպ վիրաւորական մեկնաբանութիւններ կատարէր Ողջակիզումին (Հոլոքոսթ) մասին, ապա ան նոյն օրն իսկ ազատ կացուցուած կ՛ըլլար իր աշխատանքէն: Ամերիկահայերուն պահանջը պէտք է ոչ պակաս ըլլայ: Բարեբախտաբար, Քլինթըն յայտարարած է, որ պիտի հեռանայ իր պաշտօնէն այս տարուան վերջաւորութեան: Մենք անոր կը մաղթենք բարի՛ ճանապարհ եւ լա՛ւ ձերբազատում:

ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ
«Քալիֆորնիա Քուրիըր» թերթի
հրատարակիչ եւ խմբագիր

Թարգմանեց`
ԿԱՐԻՆԷ ԳԷՈՐԳԵԱՆ

Share this Article
CATEGORIES