ՀԱՅ ՓԱՍՏԱԲԱՆՆԵՐԸ ԱՐՁԱԳԱՆԳԱԾ ԵՆ ԳԵՐՄԱՆԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ԴԱՏԱԿԱՆ ՎԵՐԱՔՆՆԻՉ ԲՈՂՈՔԻՆ

Անցեալ շաբաթ, կեանքի ապահովագրութիւններու տէրերու հայ ժառանգորդներուն փաստաբանները ծանրակշիռ պատասխան ներկայացուցին գերմանական ապահովագրական ընկերութիւններուն` դաշնակցային վերաքննիչ դատարանէն վերաքննութիւն պահանջող միջնորդութեան դէմ: Միացեալ Նահանգներու 9-րդ շրջանի դաշնակցային վերաքննիչ դատարանի երեք անդամներէ բաղկացած կազմը մեծամասնութեամբ որոշում կայացուցած էր` յօգուտ հայերուն չվճարուած պահանջներու հետապնդման իրաւունքին, վերատեսութեան ենթարկելով այդ նոյն դատաւորներու կազմի մեծամասնութեան կողմէ նախապէս կայացուած որոշումը:

Հայ փաստաբաններուն արձագանգը ջախջախիչ հարուած հասցուց ոչ միայն գերմանական ապահովագրական ընկերութիւններուն, այլեւ` Թուրքիոյ Հանրապետութեան, որ անամօթաբար «դատարանի բարեկամ» (Ֆրենտ աֆ տը քորթ) խնդրագիր ներկայացուցած էր` ի պաշտպանութիւն գերմանական կողմին: Հեգնական է այն, որ գերմանական ընկերութիւններուն դէմ հայցին գծով առարկած էր ոչ թէ Գերմանիան, այլ` Թուրքիոյ կառավարութիւնը:

Հայ հայցուորները վերաքննիչ դատարանէն պահանջած են մերժել վերաքննութեան համար ներկայացուած գերմանական միջնորդութիւնը: Գերմանական կողմը իր վերաքննիչ բողոքը հիմնաւորած էր` վիճարկելով, թէ ապահովագրական ընկերութիւններուն դէմ պահանջ ներկայացնելու վերջնաժամկէտի երկարաձգման մասին Քալիֆորնիոյ նահանգին օրէնքը հակասահմանադրական էր, որովհետեւ Հայոց ցեղասպանութեան օրէնքի հաստատումը կը հակասէ դաշնակցային կառավարութեան արտաքին քաղաքականութեան:

Հայ փաստաբանները հակաճառած են գերմանական կողմի հայցին` պնդելով, որ Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ Միացեալ Նահանգներու աւելի քան 40 նահանգներու կողմէ «յայտարարուած օրէնքները եւ/կամ բանաձեւերը, արտաքին քաղաքականութեան վրայ բացասական հետեւանքներ չեն ունեցած»: Այնուհետեւ փաստաբանները նշած են, որ թէեւ Միացեալ Նահանգներու որոշ նախագահներ առարկած են Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ Քոնկրեսի բանաձեւերուն դէմ, այնուամենայնիւ, դաշնակցային գործադիր եւ օրէնսդիր մարմիններուն կողմէ եղած են բազմաթիւ այլ յայտարարութիւններ` ի պաշտպանութիւն Ցեղասպանութեան ճանաչման: Փաստաբանները յատկապէս նշած են Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ Քոնկրեսի երկու բանաձեւերը, զորս Միացեալ Նահանգներու Ներկայացուցիչներու տունը ընդունած է 1975 եւ 1984 թուականներուն, ինչպէս նաեւ նախագահ Ռեկընի կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան յիշատակումը` 1981-ի իր նախագահական հռչակագիրին մէջ:

Փաստաբանները պնդած են, թէ Միացեալ Նահանգներու նախորդ վարչակարգերը «քար լռութիւն» պահած են, մինչ Միացեալ Նահանգներու աւելի քան 40 նահանգներ ճանչցած են Հայոց ցեղասպանութիւնը, առանց որեւէ սպառնալիք ստեղծելու Միացեալ Նահանգներու արտաքին քաղաքականութեան համար: Աւելի՛ն. եթէ նոյնիսկ նախորդ վարչակարգերը ընդդիմացած են Ցեղասպանութեան հարցով Քոնկրեսի բանաձեւերուն, ապա որեւէ պատճառ չէ եղած դէմ դնելու տեղական կամ նահանգային բանաձեւերուն, որովհետեւ անոնք ոչ մէկ ազդեցութիւն կրնային ունենալ Միացեալ Նահանգներու արտաքին քաղաքականութեան վրայ:

Հայ փաստաբանները մէջբերում կատարած են դատական նախորդ որոշումներէն` պնդելով, թէ նահանգներու օրէնսդրական կանոնադրութիւնները կրնան արտաքին յարաբերութիւններու սկզբունքին հիման վրայ վիճարկուիլ միայն այն պարագային, եթէ անոնք կը հակասեն «ակնյայտօրէն արտայայտուած նախագահական որեւէ համաձայնագիրի, քոնկրեսական օրէնսդրական կանոնի կամ նախագահական քաղաքականութեան»: Փաստաբանները իրենց խօսքերը հիմնաւորած են անով, որ դատարանները Ողջակիզման վերաբերեալ Քալիֆորնիոյ նմանօրինակ այլ օրէնք մը անվաւեր ճանչնալու որոշում կայացուցած են, որովհետեւ դաշնակցային կառավարութիւնը Միացեալ Նահանգներու մէջ ստեղծած էր Ողջակիզման զոհերու ունեցուածքներուն վերաբերեալ նախագահական խորհրդատուական յանձնախումբ` վերացնելով Ողջակիզման հետ կապուած առանձին դատական գործերու անհրաժեշտութիւնը: Հայոց ցեղասպանութեան հետ կապուած դատական գործերու կարգաւորման համար դաշնակցային որեւէ յանձնախումբ չէ ստեղծուած: Այս երկու դէպքերուն միջեւ եղած միւս կարեւոր տարբերութիւնը այն է, որ հայ հայցուորները ոչ թէ փոխհատուցում կը պահանջեն, այլ` միայն ապահովագրական գումարներէն իրենց պարտք ինկած գումարներուն հատուցումը:

Հայ փաստաբանները նաեւ այլ համոզիչ փաստարկ տուած են` ըսելով, որ եթէ նոյնիսկ նախորդ վարչակարգերը Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ հակասական դիրքորոշում ունեցած են, «դաշնակցային կառավարութեան կողմէ Հայոց ցեղասպանութիւն եզրը արգիլող բացայայտ ոչ մէկ ցուցմունք գոյութիւն ունի նահանգներուն կողմէ ընդունուած օրէնսդրական կանոնադրութեան մէջ»:

Հայ փաստաբանները խիստ քննադատութեան ենթարկած են Թուրքիոյ կառավարութեան ներկայացուցած «դատարանի բարեկամ» խնդրագիրը, որ կը պնդէր, թէ Քալիֆորնիոյ օրէնքը իբրեւ թէ կը հակասէ Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ դաշնակցային արտաքին քաղաքականութեան: Հայ իրաւաբանները յայտարարած են, թէ «Թուրքիան չի ստեղծեր կամ չի թելադրեր Միացեալ Նահանգներու արտաքին քաղաքականութիւնը. այդ մէկը կրնայ ընել միայն Միացեալ Նահանգներու կառավարութիւնը»: Թուրքիոյ այն մեղադրանքները, թէ «ներկայի վարչակարգը դէմ է Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման, անմիջականօրէն կը հակասեն նախագահ Օպամայի յայտարարութիւններուն: Իբրեւ ծերակուտական եւ նախագահի թեկնածու, ան համոզիչ կերպով խօսած է Հայոց ցեղասպանութեան մասին: Իբրեւ նախագահ ան վերահաստատած է. «Ես բազմիցս արտայայտած եմ իմ անձնական կարծիքս այն մասին, թէ ի՛նչ տեղի ունեցած է 1915 թուականին, եւ տեսակէտս այդ հարցով չէ փոխուած»:

Վերջապէս, հայ իրաւաբանները մատնանշած են, որ այս գործը միաժամանակ կ՛երաշխաւորէ Քալիֆորնիոյ նահանգին իրաւունքը` իր սահմաններուն մէջ գործող ապահովագրական ընկերութիւններու աշխատանքները կարգաւորելուն մէջ: Այսպիսով, ապահովագրութիւններու հայ տէրերուն վերաբերեալ Քալիֆորնիոյ օրէնքին անվաւեր ճանաչումը «կը վնասէ Քալիֆորնիոյ շահագրգռուածութիւնը` նահանգի դատարանները դիմելու մարդոց իրաւունքը ապահովելու, լուծելու համար առկայ վէճերը, որոնք կապուած են այդ մարդոց կողմէ պահուող ապահովագրութիւններուն եւ զանոնք շնորհած ընկերութիւններուն միջեւ, որոնք գործարարութեամբ կը զբաղին տուեալ նահանգին մէջ»:

Հիմնուելով այս ուժեղ փաստարկներուն եւ շարք մը իրաւաբանական գլխաւոր ընկերութիւններու ու կազմակերպութիւններու կողմէ ներկայացուած «դատարանի բարեկամ» գրութիւններուն վրայ, որոնց պիտի անդրադառնանք հետագայ յօդուածով, կարելի է յոյս յայտնել, որ դաշնակցային վերաքննիչ դատարանը որոշում կը կայացնէ ընդդէմ գերմանական ապահովագրական ընկերութիւններու վերաքննութեան միջնորդութեան: Գերմանական ընկերութիւնները, դատը կորսնցնելու պարագային, վերջին առիթը կ՛ունենան բողոքելու Միացեալ Նահանգներու Գերագոյն դատարան:

Հայերուն համար խիստ վճռորոշ է այս բողոքարկումներուն մէջ յաղթանակ տանիլը ո՛չ միայն ապահովագրութիւններու տէրերու ժառանգորդներուն շահերը պաշտպանելու համար, այլեւ կանխելու համար թուրք ժխտողները, որոնք կը շահագործեն սոյն դատական գործը` Միացեալ Նահանգներու մէջ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման ուղղուած տասնամեակներու ջանքերը ի չիք դարձնելու համար:

ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ
«Քալիֆորնիա Քուրիըր» թերթի
հրատարակիչ եւ խմբագիր

Share this Article
CATEGORIES